کاتێک قورئان دەخوێێنیەوە یان حفظ دەکەی بەماناوە چێژێکی زۆر خۆشت پێ دەبەخشێ لەرووی نفسیەوە زۆر مورتاحت دەکات نەک قورئان بخوێنیەوە بێ ئەوەی حالی بیت باوەرکە لەزەتیکی وای لێ نابینی تەنها ئەجری (حرف ) زیاد دەکەی بێ ئەوەی حالی بیت لەوەی (قورئان) چی تێدایە وچی داوای لێکردووی کەلە پیاوانی ئەو ئومەت کاتێک مانا و استنباط لە ئایەت دەکەن هەستیان بە دڵ خۆشی دەکرد تەماشا دل خۆشی امام شافعی بکە کاتێک مانای ئایەتی لۆ روون دەبێتەوە دەلێت (استنبطت البارحة آيتين فما أشتهي باستنباطهما الدنيا وما فيها) دووێنى دوو ئایەت مانام زانی یان حکم لێ هەلینجا لام خۆشەویسترە لەدونیا و لەوەشی تێدایە

ئیستا وای لێهاتیە لە مجلسان کەسێک جلە کوردیەکی لەبەر بێت و لەگەل ریش هەبیت زیاتر بەجاو (أهل علم) تەماشا دەکری بەلام ئەگەر کەسێک پانتۆرێک لەبەر بکات لەگەل قمیصيك با ریش هەبێ بەو چاوە تەماشاناکرێ کە شتێک لەو دینە دەزانی هەمیشە ئەو قولەی فقهى مالكيان ابن رشد حفيد بەبیر دێتەوە کە دەیفەرموو( كان العلم في صدور واليوم صار في ثياب ) پێشتر زانست لە دل بوو بەلام ئەمرۆ زانست لە جل و بەرگە….

هەرگیز هیچ ئامۆژگارییەک بە کەم مەزانە لەوانەیە ئەو قسەی تۆ بە دووبارەی دەزانیت بۆ کەسێکی تر زۆر نوێ بێت..
لە ئەدهەم نابلسي پرسرا: چی وایکرد تۆبەبکەیت لەگۆرانی وتن؟
وتی: جارێک لەتویتەر کۆمێنتێک نوسرا کە ئایا ئەدهەم نابلوسی چی دەڵێت؟
دانەیەک هاتە کۆمێنت نوسیبووی: ﴿یَقُولُ یَـٰلَیۡتَنِی قَدَّمۡتُ لِحَیَاتِی﴾.
ئەو ئایەتە زۆر کاریلێکردم تا ئەوەی بڕیارمدا تۆبەبکەم..
بۆیە هیچ قسەیەکی خێر بەکەم مەزانە..

سووتاندنی کتاب لەکن ژنەکانیان
خێزانی سیبویە کتابەکانی سیبوی سوتاند لەبەر ئەوەی مشغول کتاب نوووسین دەبوو ، سیبویە لەترسی دووبارە سووتاندنی کتابەکانی (طلاق) دا

ليث كورى مظفر :مشغول حفظ کردنی كتاب ( العين فرهيدى) بوو ژنەکەی کتابەکەی لێ سووتاند

ابراهيم العياش : بيست سال خەریکی نووسین ( حجرات النساء) بوو لەبەر ئەوەی زۆر مشغول بوو لێ سوتاندوو پیاوەکی تووشی ئیفلیجی کرد

محمد کوری شهاب زوهری: دەلێت رۆژێک ژنەکەم پێ گۆتم ئەو کتابانەت قورسترە لەسەرم لە (٣) هەوێ

بەرزترین پلەی (إخلاص) ئەوەیە سوور بیت لەسەر شاردنەوەی (عبادەتەکانت) وەکوو چۆن سووری لەسەر شاردنەوەی (تاوانەکانت)…..

(حق) پێویستە زۆر دووبارە بکرێتەوە بێ ئەوەی تووشی (مەلەل وبێزارری) بیت ، لە قورئان (معنی ئایەتەکان ) زۆر دووبارە بوویتەوە ؛ چونکە (دڵ) وەکوو (دار) وایە ووشك دەبێت و دەمرێت ئەگەر خاوەنەکەی بەلێنی ئاودان نەدا …..

لە قورئان دووجار (ثقيلاً) هاتية

١/ (يوماً ثقيلاً) مەبەستی رۆژی قیامەتە
٢/ (قولاً ثقيلاً) مەبەستی پێ قورئانە

هەر کەسێک دەیەوێت لە رۆژە سەخت وگرانەکە رزگاری بێت بادەست بگری بە بە قول ثقيل کە قورئانە

‏أنا في الليلِ مُنْفَرِدٌ أُنادي
خَيَالاتِ الذينَ مَضَوا وغابُوا

وقد تَرتدُّ لي أصداءُ صَوْتي
فأحسَبُ أنّ أحبابي أجابُوا

شەوان تەنهام بانگیان دەکەم ، خەیالی سیبەری ئەو کەسانە دەکەم کە رۆشتوون …
رەنگە دەنگدانەوەی دەنگی خۆم بگەرێتەوە سەرم وابزانم ئازیزانم وەلامیان داوەتەوە…

امام شافعي دەفەرمووێ :٢٠ سال خۆم خەریکی زمانی عربی کردیە هیچم تێدا نەویستیە تەنها ئەوە نەبێت یارمەتیم بدا لە شریعەت تێ بگەم ،کەواتە استعانەی بە للغة دەکرد تا فقە فێر بێت
امام أصمعي امام بوو لة اللغة عربي ١٥ سال لة امام شافعي گەورە تر بوو دەى ووت شعرى هذلين لةسەر دەستى شافعم چاك كردووە ، دەلى شعرى ٣٠ شاعيرى لوى گوتم كە ناويان (عمرو) بووة ، شعرى ٣٠٠ شاعيرى شێتی لەبەر بووە…..

ئیمام شافعی دەنگ زۆر خۆش و گاریگەری هەبووە لە قورئان ، تا وای لێهاتبوو هەندێک لە هاوەلەکانی وەکوو ( بحر بن نصر) لۆ ئەوەی بگرێن دەیان گۆتە یەک وەرە با بچینە کن( شافعی )با قورئانم لۆ بخوێنێ ئیمام شافعی دەست دەکرد بە خوێندنی قورئان ئەوان دەگریان کاتێک هەستی بکردیا دەگرین رادەوەستا لە قورئان خوێندن،لەبەر دەنگ خۆشیەکەی وایان لێ دەهات ……

ئەدەب زۆرت هەبێت و علمشت کەم بێت عەیبەکانت دەشارێتەوە وە ئەگەر علمت زۆر بێت و ئەدەبت کەم بێت عەیبەکانت ناشارێتەوە

کاتێک دەوروبەرت زۆر وێران و خراپن ئامۆژگاری لۆیان سوودی نیە باشترین شتێک بیکەی (عزلە) کاتێک پێغەمبەر ئبراهیم لە پیلان فێلی قەومەکەی رزگاری بوو فەرموو( [إِنِّي ذَاهِبٌ إِلَىٰ رَبِّي] من لەم شارەى گەلەكەم كۆچ دەكەم لۆ لاى خوا، واتە: لۆ سەرزەمینى پیرۆز (الأرض المقدسة)، لێیان دووركەوتەوە و خۆى كەنارگیر كرد لۆ پەرستنى خوا…..

بەتجروبەی خاوەن علم و بەتەمەنەکان ئەوەی خەریک جدل و دەمە دەم بێت لەئاخیری تەمەنی لێ پەشیمان دەبێتەوە ، ئەوەی ژیانی خۆی تەرخان دەکات یان وای لێ دێت دەبێتە پیشەی (رد و ردود) رۆناکی زانست لەدل ناهێلی و دڵ رەق دەکات تۆی رق دەچێنی امام شافعي دەفەرمووێت (المراء في الدين يقسي القلب يورث الضغن) ، زانایان یەک بابیان لەکتابەکان دانا بە ناوی ( ذم المراء والجدال في الدين ) ئیش پیاوی عقل ئەوە نیە هەموو ژیانی کورتە فدێوی دانی رد فلان و فیسار بداتەوە ! ئەورۆ ئەمە تیوێنی کەسانێکین خاوەن علمێکین کە هەقی هەلگری ئەو علم بزانێ ! مامۆستاو کەس وکارم لە جیات ئەوەی مشغول رد و رودودیان بکەی قوتابیەکانێک درووست بکا خەم خۆوریان لە دونیا ئەوە بێت کوو ئەو دینە بگەرێنەوە !

خۆزگە مامۆستاکان کاتێک هەلدەسن بە شرح کردنی کتابەکان ئاگایان لەوەش بایە کۆمەلە کتابێکی (آداب طالب علم ) شرح بکردیا گەورەترین فراغ لە ئیستایا

ابن الجوزی رحمه الله :
“إن لم تجدوني في الجنة بينكم فاسألوا عني
فقولوا : يا ربنا عبدك فلان كان يذكرنا بك،
ثم بكى رحمه الله.
دەفەرموێت گەر منتان لە نێوان خۆتان بەدی نەکرد لە بەهەشت ئەوا پرسیارم دەربارە بکەن بڵێن : ( ئەی پەروەردگارا ئەو بەندەی تۆ فلان کەس تۆی بە بیر ئێمە دەهێناوە ) دواتر دەستی کرد بە گریان

ابن جوزي هەموو جار كاتيك قسەي لۆ خەلك دەكرد
دەچوو پشت ميحرابەكەي و دائەنيشت ودەوت:
خودای گەورە بەهەشت بەمن جي ئەگەر ئەم هەمووە خەلكە بەقسەي من بجيتە بە هەشت و ابن جوزيش بجيتة دۆزەخ باشان دەیووت: خودایە ئەگەر منيشت خستە دۆزەخ بەو خەلكە مەلئ با نەلين خوداي گەورە ئەو كەسەي خستە دۆزەخەوة كە بانكەوازي لۆ مە دەکرد با ئەم خەلكە نەزانن با هەر بەيني خۆم و خۆت بيت

شیخ /عبدالعزيز الطريفي
خوا پێغەمبەرەکەشی سەرپشک نەکردووە کە حوکم بە دیدی خۆی بکات، چ جای ئەوەی یەکێک لە دەسەڵاتداران بە دید و ئارەزووی خۆی حوکم بکات {لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ} [النساء: 105] واتە: (تا حوکم بکەیت لە نێوان خەڵکدا بەوەی کە خوا پیشانت دەدات).

برايان ئێمە مولزەمین پشتی براکانمان بگرین لەهەر شوێنک کە تووشی ناخۆشی بوونە ئەگەر بە دعاء ش بيت ، دعاء بکەن لە ئاخیر شەوا لە سجودا لەهەموو ئەو کاتانەی کە ئومێد دەکرێ دعاء تێدا قبول بێت ، پاش عسر رۆژی هەینی دعاء لۆ مووسلمان بکەن بەتایبەت مووسلمانانی (غەزە)

عجبت لمبتاع الضلالة بالهدى… وللمشتري دنياه بالدين أَعجبُ
وأعجب من هاذَينِ مَن باع دينَهُ… بدنيا سواهُ فهْوَ مِن ذَيْنِ أَخْيَبُ

سەیرم بەکەسێک دێت گومرای کریوە هیدایەتی فرۆشتووە ، دونیای کریوە دینی فرۆشتووە
لەوەش سەرسامتر ئەوەیە دینەکەت فرۆشتووە لۆ دونیای جگە لە خۆی

التعالم:١١٨

کاتێک دە رۆژی (ذي الحجة) گەورەترە لە دەرۆژی کۆتای (رمضان) مانا وا نییە لە رۆژی گرتنی رەمەزان کە (رکن ) اسلام گەورەترە ، بەلکوو لە (فرض و نوافل) گەورەترە لۆ نمونە نوێژە (فرضةكان ) دە (ذي الحجة) گەورەترە لە (فرضةكانى) دە کۆتای رەمەزان بەهەمان شێواز نوێژ و کردەوە سونەکانیش هەر وایە ، امام عمر قەزاکردنەوە رۆژی رەمەزان لە دە ذي الحجة مستحبة

ئەو کەسەی قورئان ئەخوێنی دەبێ نیەتی تەنا لۆ الله بيت لەکاتی خوێندنی رەچاوی رەوشت وئاکار وهەلسوکەوتی بکات ، ئەوەی بەبیر خۆیدا بهینێتەوە کە موناجات لەگەل الله سبحانە وتعال دەکات پاشان دەبێت بە شێوەیەک قورئان بخوێنێت هەست بکات الله دەی بینێت ئەگەر خواش نەبینێت ئەوە بێگومان الله دەیبنێت…..