Quantum problems

⭕️ آیا در نظریۀ کوانتوم اصل علیت نقض میشود؟

از زمان پیدایش نظریۀ کوانتوم همواره این بحث مطرح بوده که آیا اساسا این نظریه با اصل علیت سازگار است یا نه. برای مثال هایزنبرگ برای رد این اصل این طور استدلال میکرد: طبق علیت "اگر حال را دقیقا بدانیم می توانیم آینده را پیشبینی کنیم." اما با توجه به روابط عدم قطعیت ، حال را نمیتوانیم به صورت کامل بدانیم، پس اصل علیت نقض میشود.

حتی برخی از فیزیکدانان و فلاسفۀ مشهور نیز تحت تأثیر جو آن زمان از طرد علیت دفاع کردند اما خیلی زود به اشتباه خود پی بردند و اعتراف کردند. براي نمونه برتراند راسل، فیلسوف بزرگ انگلیسی، در دهۀ 1920 در کتاب هاي خود انسجام و نظم جهان را رد میکند و قانون علیت را یادگاري از اعصار گذشته میخواند که مانند سلطنت باقی مانده، اما خیلی زود از عقیدۀ خودش برمیگردد و در کتاب مذهب و علم از نظم علّی جهان دفاع میکند.

یا بورن که مفهوم احتمالات را وارد نظریه کوانتوم کرد و در ابتدا از توخالی بودن اصل علیت سخن می‌گفت، در کتاب «فلسفه طبیعی علّت و شانس» میگوید: ’’این ادعاي مکرراً بیان شده که فیزیک جدید علیت را طرد میکند، بی اعتبار است. درست است که فیزیک جدید بعضی از ایده هاي سنتی را کنار گذاشته و یا اصلاح کرده است ولی اگر علم جدید جستوجوی به دنبال علل پدیده ها را کنار میگذاشت، دیگر علم به حساب نمی آمد."

دو نکتۀ اساسی در بارۀ این بحث وجود دارد که اگر به آن ها توجه کنیم این مسئله براحتی حل و هضم میشود:

١. علیت یک اصل متافیزیکی است که قابل اثبات و یا رد با تجربه نیست. اما اگر آن را قبول نکنیم اساسا کار علمی بی معناست، چون در علم ما همواره به دنبال علت پدیده ها و کشف روابط علّی بین آن ها هستیم. همانطور که پوپر در 1934 دربارۀ استدلال هایزنبرگ متذکر میشود که: "هایزنبرگ یک استدلال علّی ارائه داده است که نشان دهد توصیفات علّی وجود ندارند. استدلال هایزنبرگ این بوده که علیت به دلیل مداخله در شیء مورد مشاهده نامعتبر میشود ، یعنی در پیِ یک تفاعلِ علّیِ خاص."

٢. اصل علیت وجودی که یک اصل بدیهی و عقلی هست با اصل سنخیت علّی، که در برخی مکاتب فلسفی فرض میشود، متفاوت است. علیت وجودی به این معناست که هر موجودی که وجود داشتن و نداشتنش ممکن باشد نیاز به یک وجود دهنده دارد. اما سنخیت به این معناست که علل یکسان معلول های یکسانی را به دنبال دارد. اصل سنخیت در نظریۀ کوانتوم استاندارد وجود ندارد، چرا که توابع موج یکسان پس از اندازه گیری میتوانند منجر به تولید حالات متفاوتی شوند. اما همچنان (در این چارچوب) علیت وجودی برقرار است. بدین معنا که حالت بوجود آمده پس از اندازه گیری معلول حالت قبلی و اندازه گیری مشاهده گر است.

بصورت کلی بدیهیات عقلی و گزاره های متافیزیکی، حاکم بر علوم تجربی هستند،‌ نه برعکس. دانشمندان با عینک این اصول به آزمایش، تحلیل نتایج آن و نظریه سازی می پردازند. این که کسی ادعا کند با تجربه، گزارهای عقلی مانند عدم اجتماع نقیضین یا علیت را نقض کرده نشان می دهد که او نه درک درستی از علم تجربی دارد و نه تخصصی در علوم متافیزیکی و فلسفی.

🆔 @QMproblems

www.tg-me.com/us/Quantum problems/com.QMproblems/190

3.8K viewsedited  Nov 7, 2021 at 16:58

⭕️ آیا در نظریۀ کوانتوم اصل علیت نقض میشود؟

از زمان پیدایش نظریۀ کوانتوم همواره این بحث مطرح بوده که آیا اساسا این نظریه با اصل علیت سازگار است یا نه. برای مثال هایزنبرگ برای رد این اصل این طور استدلال میکرد: طبق علیت "اگر حال را دقیقا بدانیم می توانیم آینده را پیشبینی کنیم." اما با توجه به روابط عدم قطعیت ، حال را نمیتوانیم به صورت کامل بدانیم، پس اصل علیت نقض میشود.

حتی برخی از فیزیکدانان و فلاسفۀ مشهور نیز تحت تأثیر جو آن زمان از طرد علیت دفاع کردند اما خیلی زود به اشتباه خود پی بردند و اعتراف کردند. براي نمونه برتراند راسل، فیلسوف بزرگ انگلیسی، در دهۀ 1920 در کتاب هاي خود انسجام و نظم جهان را رد میکند و قانون علیت را یادگاري از اعصار گذشته میخواند که مانند سلطنت باقی مانده، اما خیلی زود از عقیدۀ خودش برمیگردد و در کتاب مذهب و علم از نظم علّی جهان دفاع میکند.

یا بورن که مفهوم احتمالات را وارد نظریه کوانتوم کرد و در ابتدا از توخالی بودن اصل علیت سخن می‌گفت، در کتاب «فلسفه طبیعی علّت و شانس» میگوید: ’’این ادعاي مکرراً بیان شده که فیزیک جدید علیت را طرد میکند، بی اعتبار است. درست است که فیزیک جدید بعضی از ایده هاي سنتی را کنار گذاشته و یا اصلاح کرده است ولی اگر علم جدید جستوجوی به دنبال علل پدیده ها را کنار میگذاشت، دیگر علم به حساب نمی آمد."

دو نکتۀ اساسی در بارۀ این بحث وجود دارد که اگر به آن ها توجه کنیم این مسئله براحتی حل و هضم میشود:

١. علیت یک اصل متافیزیکی است که قابل اثبات و یا رد با تجربه نیست. اما اگر آن را قبول نکنیم اساسا کار علمی بی معناست، چون در علم ما همواره به دنبال علت پدیده ها و کشف روابط علّی بین آن ها هستیم. همانطور که پوپر در 1934 دربارۀ استدلال هایزنبرگ متذکر میشود که: "هایزنبرگ یک استدلال علّی ارائه داده است که نشان دهد توصیفات علّی وجود ندارند. استدلال هایزنبرگ این بوده که علیت به دلیل مداخله در شیء مورد مشاهده نامعتبر میشود ، یعنی در پیِ یک تفاعلِ علّیِ خاص."

٢. اصل علیت وجودی که یک اصل بدیهی و عقلی هست با اصل سنخیت علّی، که در برخی مکاتب فلسفی فرض میشود، متفاوت است. علیت وجودی به این معناست که هر موجودی که وجود داشتن و نداشتنش ممکن باشد نیاز به یک وجود دهنده دارد. اما سنخیت به این معناست که علل یکسان معلول های یکسانی را به دنبال دارد. اصل سنخیت در نظریۀ کوانتوم استاندارد وجود ندارد، چرا که توابع موج یکسان پس از اندازه گیری میتوانند منجر به تولید حالات متفاوتی شوند. اما همچنان (در این چارچوب) علیت وجودی برقرار است. بدین معنا که حالت بوجود آمده پس از اندازه گیری معلول حالت قبلی و اندازه گیری مشاهده گر است.

بصورت کلی بدیهیات عقلی و گزاره های متافیزیکی، حاکم بر علوم تجربی هستند،‌ نه برعکس. دانشمندان با عینک این اصول به آزمایش، تحلیل نتایج آن و نظریه سازی می پردازند. این که کسی ادعا کند با تجربه، گزارهای عقلی مانند عدم اجتماع نقیضین یا علیت را نقض کرده نشان می دهد که او نه درک درستی از علم تجربی دارد و نه تخصصی در علوم متافیزیکی و فلسفی.

🆔 @QMproblems

BY Quantum problems