کردستان نامه

🔴 آیا نوروز جشن یادبود پیروزی ماد بر آشور است؟

✍ اسماعیل شمس

🔺 پس از انتشار یادداشت «نوروز کردی در مم و زین احمد خانی» درکردستان نامه، پرسشهای زیادی از سوی خوانندگان مطرح شد. محور مشترک بیشتر پرسشها این بحث بود که در افسانه و فولکلور کردی نوروز جشن یادبود پیروزی کاوه بر ضحاک است؛ اما اخیراً مباحثی در فضای مجازی کردی درگرفته است که گویا ضحاک همان آژیدهاک، آخرین پادشاه ماد است و انقلاب کاوه علیه ضحاک، انقلاب پارسیان علیه مادیها و برتخت نشاندن فریدون[کوروش] است.
🔺با مطالعه این پرسشها یاد مقاله «ظهور و سقوط ماد» افتادم که چند سال پیش در کتاب"تداوم امپراتوری : آشور ، ماد و پارس" به قلم ماریو لیورانی خوانده بودم. این کتاب مجموعه ای از مقالات همایش مادشناسی است که در سال 2003 در پادوای ایتالیا برگزار شده و اخیراً هم شماری از مقالات آن به زبان فارسی ترجمه شده است.
🔺لیورانی در این کتاب ضمن نقد روایتهای دیاکنف و دیگران درباره دولت یکپارچه ماد و روایت سقوط آشور به دست هووخشتره و بابلی ها، فرضیه تازه ای را مطرح می کند که از هر نظر با پرسشهای دوستان و آن مباحث مرتبط است. او معتقد است که سقوط آشور نتیجۀ یک انقلاب اجتماعی بود که مادی ها و زاگرس نشینان علیه پادشاه آشور به راه انداختند و با ساقط کردن او به پیروزی رسیدند. این پژوهشگر ریشۀ افسانۀ انقلاب کاوه آهنگر علیه ضحاک و به آتش کشیدن کاخ او را در شورش مادیها بر ضد آشور می داند و معتقد است ؛ این باور کردان که جشن نوروز را جشن پیروزی کاوه بر ضحاک می دانند ، در این واقعیت تاریخی ریشه دارد ؛ زیرا طبق گاهنگاریهای بابلی سقوط آشور در روز 21 مارس 612 پیش از میلاد و دقیقاً منطبق با نوروز است. از آنجا که آشوریان تهاجم خود به زاگرس را معمولاً با پایان فصل سرما آغاز می کردند ، مردم کوهستان نیز با آغاز بهار و بیرون آمدن از پناهگاههای زمستانی، انقلاب خود را بر ضد امپراتوری آشور شروع کردند تا مانع حملۀ دوبارۀ آنان شوند.

🔺از سوی دیگر لیورانی انقلاب کاوه علیه ضحاک را با افسانه پیدایش مردم کرد که نخست در منابع عربی مانند مروج الذهب مسعودی و پس از آن در منابع فارسی مانند شاهنامه فردوسی و منابع کردی چون شرفنامه هم آمده است، پیوند می دهد. بر اساس این افسانه، ضحاک ماردوش هر روز به خاطر رهایی از درد مارهای روی شانه هایش مغز دو جوان را به خورد آنها می داد، اما مسئول این کار دلش به حال جوانان می سوخت و هر روز یکی از این دو نفر را آزاد می کرد و از آنان می خواست به کوهها فرار کنند و به جایش مغز گوسفند را با مغز یک جوان به خورد مارهای ضحاک می داد.آن چنانکه منابع موجود از جمله شاهنامه وشرفنامه می گویند کردهای بعدی همان جوانانی هستند که توسط آن شخص از دست ضحاک به کوهستان فراری داده شدند. کاوه هم آهنگری بود که نه نفر از فرزندانش به همین صورت توسط ضحاک کشته شده بودند. کاوه که از ضحاک خشمگین بود، پیشانی بند آهنگری اش را به شکل پرچم درآورد و جوانان فراری به کوهستان را فراخواند که با هم به کاخ ضحاک حمله کنند. آنان نیز چنین کردند و در نوروز کاخ او را به آتش کشیدند و ضحاک را کشتند و بنیان ظلم و ستم را برانداختند.

🔺برای لیورانی، نکته قابل تأمل برای تطبیق این افسانه با سقوط آشور توسط زاگرس نشینان، این است که سالنامه های نینوا که سقوط آشور را در 21 مارس 612 پیش از میلاد[نوروز] دانسته اند در 1923م/1302ش منتشر شده اند؛ در حالی که افسانه مرگ ضحاک به دست کاوه در نوروز از قرنها پیش در میان مردم وجود داشته و در منابع تاریخی هم آمده است.
🔺 البته پیش از این هم چندین بار کاسی ها و گوتی های زاگرس نشین توانسته بودند فرمانروایان سومری و اکدی را که به کوهستان حمله می کردند، از بین ببرند و بر بابل و بین النهرین حاکم شوند؛ اما حکومت آنها گذرا بود و در نهایت در بین النهرین دولت آشور سر برآورد که خشن ترین نوع حکومت را در تاریخ باستان به یادگار گذاشت و به امپراتوری گناه و شرارت شهرت یافت.

🔺نکته مهم تاریخی دیگری که مورد تأکید لیورانی است این است که برخی از شورشیان علیه آشور ،همان بردگان و اسیران مادی بودند که در سرزمین آشور زندگی می کردند. آنان در جنگهای هر ساله آشوریان در سرزمین ماد اسیر می شدند و با قطع انگشت یا اندام دیگری از بدنشان به عنوان برده به آشور منتقل می شدند. جالب آن است که آشوریان تمام این جنایات را با افتخار در لوحه ها و نوشته هایشان ذکر کرده و حتی گاه به این کارها صبغه دینی داده و به آنها مشروعیت بخشیده اند.

@kurdistanname

👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇

www.tg-me.com/us/کردستان نامه/com.kurdistanname/306

6.5K viewsedited  Mar 29, 2021 at 12:14

🔴 آیا نوروز جشن یادبود پیروزی ماد بر آشور است؟

✍ اسماعیل شمس

🔺 پس از انتشار یادداشت «نوروز کردی در مم و زین احمد خانی» درکردستان نامه، پرسشهای زیادی از سوی خوانندگان مطرح شد. محور مشترک بیشتر پرسشها این بحث بود که در افسانه و فولکلور کردی نوروز جشن یادبود پیروزی کاوه بر ضحاک است؛ اما اخیراً مباحثی در فضای مجازی کردی درگرفته است که گویا ضحاک همان آژیدهاک، آخرین پادشاه ماد است و انقلاب کاوه علیه ضحاک، انقلاب پارسیان علیه مادیها و برتخت نشاندن فریدون[کوروش] است.
🔺با مطالعه این پرسشها یاد مقاله «ظهور و سقوط ماد» افتادم که چند سال پیش در کتاب"تداوم امپراتوری : آشور ، ماد و پارس" به قلم ماریو لیورانی خوانده بودم. این کتاب مجموعه ای از مقالات همایش مادشناسی است که در سال 2003 در پادوای ایتالیا برگزار شده و اخیراً هم شماری از مقالات آن به زبان فارسی ترجمه شده است.
🔺لیورانی در این کتاب ضمن نقد روایتهای دیاکنف و دیگران درباره دولت یکپارچه ماد و روایت سقوط آشور به دست هووخشتره و بابلی ها، فرضیه تازه ای را مطرح می کند که از هر نظر با پرسشهای دوستان و آن مباحث مرتبط است. او معتقد است که سقوط آشور نتیجۀ یک انقلاب اجتماعی بود که مادی ها و زاگرس نشینان علیه پادشاه آشور به راه انداختند و با ساقط کردن او به پیروزی رسیدند. این پژوهشگر ریشۀ افسانۀ انقلاب کاوه آهنگر علیه ضحاک و به آتش کشیدن کاخ او را در شورش مادیها بر ضد آشور می داند و معتقد است ؛ این باور کردان که جشن نوروز را جشن پیروزی کاوه بر ضحاک می دانند ، در این واقعیت تاریخی ریشه دارد ؛ زیرا طبق گاهنگاریهای بابلی سقوط آشور در روز 21 مارس 612 پیش از میلاد و دقیقاً منطبق با نوروز است. از آنجا که آشوریان تهاجم خود به زاگرس را معمولاً با پایان فصل سرما آغاز می کردند ، مردم کوهستان نیز با آغاز بهار و بیرون آمدن از پناهگاههای زمستانی، انقلاب خود را بر ضد امپراتوری آشور شروع کردند تا مانع حملۀ دوبارۀ آنان شوند.

🔺از سوی دیگر لیورانی انقلاب کاوه علیه ضحاک را با افسانه پیدایش مردم کرد که نخست در منابع عربی مانند مروج الذهب مسعودی و پس از آن در منابع فارسی مانند شاهنامه فردوسی و منابع کردی چون شرفنامه هم آمده است، پیوند می دهد. بر اساس این افسانه، ضحاک ماردوش هر روز به خاطر رهایی از درد مارهای روی شانه هایش مغز دو جوان را به خورد آنها می داد، اما مسئول این کار دلش به حال جوانان می سوخت و هر روز یکی از این دو نفر را آزاد می کرد و از آنان می خواست به کوهها فرار کنند و به جایش مغز گوسفند را با مغز یک جوان به خورد مارهای ضحاک می داد.آن چنانکه منابع موجود از جمله شاهنامه وشرفنامه می گویند کردهای بعدی همان جوانانی هستند که توسط آن شخص از دست ضحاک به کوهستان فراری داده شدند. کاوه هم آهنگری بود که نه نفر از فرزندانش به همین صورت توسط ضحاک کشته شده بودند. کاوه که از ضحاک خشمگین بود، پیشانی بند آهنگری اش را به شکل پرچم درآورد و جوانان فراری به کوهستان را فراخواند که با هم به کاخ ضحاک حمله کنند. آنان نیز چنین کردند و در نوروز کاخ او را به آتش کشیدند و ضحاک را کشتند و بنیان ظلم و ستم را برانداختند.

🔺برای لیورانی، نکته قابل تأمل برای تطبیق این افسانه با سقوط آشور توسط زاگرس نشینان، این است که سالنامه های نینوا که سقوط آشور را در 21 مارس 612 پیش از میلاد[نوروز] دانسته اند در 1923م/1302ش منتشر شده اند؛ در حالی که افسانه مرگ ضحاک به دست کاوه در نوروز از قرنها پیش در میان مردم وجود داشته و در منابع تاریخی هم آمده است.
🔺 البته پیش از این هم چندین بار کاسی ها و گوتی های زاگرس نشین توانسته بودند فرمانروایان سومری و اکدی را که به کوهستان حمله می کردند، از بین ببرند و بر بابل و بین النهرین حاکم شوند؛ اما حکومت آنها گذرا بود و در نهایت در بین النهرین دولت آشور سر برآورد که خشن ترین نوع حکومت را در تاریخ باستان به یادگار گذاشت و به امپراتوری گناه و شرارت شهرت یافت.

🔺نکته مهم تاریخی دیگری که مورد تأکید لیورانی است این است که برخی از شورشیان علیه آشور ،همان بردگان و اسیران مادی بودند که در سرزمین آشور زندگی می کردند. آنان در جنگهای هر ساله آشوریان در سرزمین ماد اسیر می شدند و با قطع انگشت یا اندام دیگری از بدنشان به عنوان برده به آشور منتقل می شدند. جالب آن است که آشوریان تمام این جنایات را با افتخار در لوحه ها و نوشته هایشان ذکر کرده و حتی گاه به این کارها صبغه دینی داده و به آنها مشروعیت بخشیده اند.

@kurdistanname

👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇

BY کردستان نامه