Инсонлардаги рудимент органлар: эволюция мероси

Инсонда эволюциянинг ўзига хос «акс-садоси» бўлган рудимент органлар бор. Рудиментлар - бу ўтмишда аждодларимизда маълум функцияларни бажарган, аммо эволюция жараёнида ўзининг асл вазифасини йўқотган органлар ёки тузилмалардир

Энг машҳур мисоллардан бири дум суяги ўсмаси. Аксарият сутэмизувчиларда у думни ҳосил қилади, аммо одамларда бу умуртқа поғонасининг пастки қисмида жойлашган умуртқа поғонасининг кичик бир тўплами бўлиб, муҳим вазифани бажармайди

Яна бир мисол - қулоқ мушаклари. Баъзи одамлар қулоқларини товуш келаётган томонга буриш учун бу қобилиятдан фойдаланган узоқ аждодларимиздан мерос бўлиб етиб келган бу кичик мушакларидан фойдаланиб қулоқларини ҳаракатга келтира оладилар

Чақалоқлардаги пальмар рефлексини ҳам рудимент деб ҳисоблаш мумкин. Бу рефлексда чақалоқ, кафтига теккан ҳар қандай нарсани маҳкам ушлаб олади. Бу рефлекс бизнинг примат аждодларимиз дарахтларни маҳкам ушлашлари керак бўлган даврлардан қолган меросдир.

Бу эскирган органлар ва функциялар нафақат эволюцион ўтмишнинг далилидир, балки инсон танаси қанчалик мураккаб ва ҳайратланарли эканлигини эслатади. Улар бизнинг ҳаётимизга сезиларли таъсир кўрсатмайди, лекин бошқа сутэмизувчилар билан инсонларнинг умумий келиб чиқиши мавжудлигини яна бир бор исботлайди ва эслатади

@themantiq

Нега бизнинг сайёрамиз «Ер» деб номланган?

Қуёш тизимидаги деярали барча сайёралар қадимги худолар шарафига номланган. Юпитер - осмон, момақалдироқ худоси, Венера гўзаллик, севги ва унумдорлик маъбудаси

@themantiq

Чапда аллигатор, ўнгда тимсоҳ

@themantiq

Энг ақлли жонзотлар ҳақида

Дунёдаги энг ақлли ҳайвонларнинг етакчилари одамсимон маймунлардир. Улар имо-ишора тилида мулоқот қилишлари мумкин. Кўпгина тирик мавжудотлардан фарқли ўлароқ, приматлар кўзгуда бошқа шахсни эмас, балки ўзларининг аксини кўришларини тушунишади. Улар ҳазил туйғусига эга. Маймунлар қариндошлари вафот этганда аза тутадилар. Шимпанзе қуроллардан, асбоблардан фойдаланади ва уларни ясайди. Найза ясаш учун улар керакли узунликдаги шохларни танлаб, барглари ва қобиғидан тозалаб, учини тишлари билан ўткирлашади. Сайёрадаги энг ақлли ҳайвонлар ўз авлодларига меҳр билан ғамхўрлик қилади ва уларга барча билим ва кўникмаларини беради.

Дельфинлар

Миянинг тана массасига нисбатига асосланиб, дельфин энг ақлли жонзот деб даъво қилиш мумкин эди. Бу борада у одамлардан кейин иккинчи ўринда туради, шимпанзалардан эса олдинда. Энг йирик дельфинлар, қотил китлар турли ҳайвонларни овлаш стратегиясини ишлаб чиқадилар. Улар сайёрадаги энг ижтимоийлашган ҳайвонлардан бири. Улар матриархат ҳукм сурадиган жамоада яшайдилар. Барча аъзолар бир-бирига жуда боғланган, ёш ва соғлом, кекса ва касалларга ғамхўрлик қилишади.

Филлар

Филлар дунёдаги энг катта мияга эга. Унинг вазни 5 килограммдан ошади. Ақл-идрокда улар ер юзидаги кўплаб ҳайвонлардан устун. Филлар яхши хотирага эга ва ривожланган юз ифодаларига эга. Улар ҳис-туйғуларни яхши ифодалайдилар ва ҳатто оғир вазиятларда йиғлайдилар. Филлар кундалик муаммоларни осонгина ҳал қилишади ва бир-бирлари билан қандай гаплашишни билишади. Улкан мавжудотлар бир-бирлари билан қандай ҳамкорлик қилиш ва ҳамдард бўлишни биладилар, қариндошларини йўқотишни чуқур бошдан кечирадилар ва ҳатто дафн маросимларини ўтказадилар.

Итлар

Итларнинг ақлий қобилиятлари икки ёшли болаларнинг ақл-заковати билан таққосланади. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, итлар 4-5 тагача ҳисоблай олишади ва турли муаммоларни ҳал қилишда, яширин нарсаларни ёки энг қисқа йўлларни топишни жуда яхши уддалашади. Тўрт оёқлилар асосий ҳис-туйғуларни - бахт, ғазаб ва нафратни намоён этадилар ва айёр бўла олишади. Ўйин давомида улар мукофот олиш учун бошқа итларни ва одамларни алдашади. Энг ақлли зотларнинг вакиллари полиция ва армияда хизмат қилади, одамларни қутқаради ва болаларни парвариш қилади.

Каламушлар

Кичкина ва энг мураккаб мияга эга бўлишига қарамай, каламушлар ноёб ақл ва ақл-заковат билан ажралиб туради. Кўпинча қийин вазиятларда ностандарт хатти-ҳаракатлари билан ажаблантирадиган кулранг кемирувчилар заҳар ва тузоқларни тушунишади, хатоларини такрорламайдилар, мураккаб лабиринтлардан чиқиш йўлини топадилар ва қийин жумбоқларни ҳал қилишади

Мушуклар

Мушуклар маълумотни тахминан ўн йил давомида сақлаши ва хотирадан олиши мумкин. Белгиларни ёдлаб, улар уйга йўлни аниқ топадилар. Бу гўзал ҳайвонларнинг ривожланган ақл-заковати мушукнинг чексиз қизиқишидан далолат беради. Одамлар каби, мушуклар мураккаб мия қисмлари билан орзу қилишади.

Қарғалар

Орнитологлар ёш қарғалар катта шимпанзелардан кам эмаслигини аниқладилар. Қушларга маймунлар учун бир қатор тестлар топширилди ва улар математик топшириқларни аъло даражада бажардилар ва ривожланган ижтимоий кўникмаларни намойиш этдилар. Улар яна, бемалол, инсондек гапира олишади

Саккизоёқ

Умуртқасизлар орасида энг ақллиси. Улар энг мураккаб нерв тизимига ва энг такомиллашган мия ва тана массасига эга. Сефалоподлар қандай ўйнашни, геометрик шаклларни ажратишни, ностандарт масалаларни ечишни билишади, одамларни танийдилар ва ҳатто уларга боғланиб қолишади. Улар тошлардан, қобиқлардан ва ҳиндистон ёнғоғи қобиғидан бошпана қурадилар, балиқчиларнинг балиқларини ўғирлайдилар, қопқоқларни, қулфларни, идишларни ўғирлашади. Деярли ҳар қандай қийин вазиятдан чиқиб кета олишади

Рўйхатни кенгайтирадиган бўлсак, унда енот, кабутарлар, тўтиқушлар, отлар, чумолилар, асаларилар, тимсоҳлар, тошбақалар, китларни ҳам киритиш мумкин

https://cacos.uz/dunyodagi-eng-aqlli-jonzotlar-haqida-584

@themantiq

Халқаро Космик Станциядан космос кўриниши

@themantiq

Ҳайвонлар сева оладими?

Видеода, шимпанзе боласини эҳтиёткорлик билан ушлаб, "самолёт ўйинини" ўйнаябди. Бу ерда нафақат ғамхўрлик қилиш, балки севиши ҳам сезилиб турибди

@themantiq