خِرقهٔ تَزویر ( ۲ )

🔍 بررسی شخصيت #حافظ 8⃣1⃣

✅ پیشتر اشاره شد که صوفیان به دلایلی که مهم‌ترین آن فرار از انتقاد فقهاء و متشرعین است، برای خود رمزهایی مشخص کردند، چه در اشعار، چه در تصانيف؛ دکتر قاسم غنی در کتاب تاريخ تصوف، می‌نویسد:

«تصوف می‌خواهد که انسان در ذات الهی محو شود و فانی گردد و با این فناء خدا شود. پیدا شدن اینگونه افکار در تصوف که بعضی از آنها صريحا مخالف با عقیدۂ توحید اسلامی است، صوفیه را مورد تکفیر و مزاحمت فقهاء و متشرعین قرار داد و زندگی را بر آنها دشوار کرد. صوفیه که نمی‌خواستند از اسلام خارج باشند یا خارج شمرده شوند، از یک طرف دست به تأویل و تفسير عارفانه قرآن زدند تا تصوف را با اسلام توفیق دهند و از طرف دیگر متوسل به رمز و اسرار شدند و خود را در بیان حقایق عرفانی به تعبيراتی مخصوص مقید ساختند، لذا در پرده حرف می‌زدند.»

🔹در عبارات و اشعار شاعران صوفی و صوفی مشرب، فراوان از این کنایه‌ها و رموز دیده می‌شود که نمونه‌ای از آن را در اشعار حافظ (اینجا) مشاهده کردید. در این راستا دکتر زرین‌کوب می‌نویسد:

«اشارات رمزى كه در كلام حافظ‍‌ رنگ تازه‌اى الفاظ‍‌ عرفانی مى‌بخشد، در ادب عرفانى قبل از وى نيز سابقه دارد، چنانكه نه فقط‍‌ شاعران صوفى از سنائى تا #مولوى تجربه‌هاى عرفانى خود و حتى جهان‌بينى عرفانى خود را، كه وابسته به تصور آنها از پيوند سه جانبه بين انسان و جهان و خداست، با اين گونه الفاظ‍‌ تعبير كرده‌اند، بلكه امثال #حلاج و ابن فارض و #ابن_عربی نيز در توصيف تجربه‌هاى خويش با اين گونه رمزها سر و كار داشته‌اند. از گفتۀ #شبسترى و مغربى كه اولى تعلق به يك نسل پيش از حافظ‍‌ و دومى تعلق به يك نسل بعد از وى داشته است نيز بر مى‌آيد كه در كلام عُرَفا از چشم و لب و رخ و زلف و خط‍‌ و خال و شراب و شاهد و شمع و جام و خرابات بايد به رمزهايى كه وراى مفهوم ظاهريشان هست توجه داشت.»

📕 از کوچه رندان، ص ٩٢

آری، این رموز و کنایه‌ها را که حافظ آورده، در ادبیات عرفانی بی‌سابقه نبوده و تازگی نداشته، و از این روی است که هر طایفه از صوفیه حافظ را می‌ستاید و با شعر او مأنوس است، و بقول دکتر قاسم غنی: "اشعار حافظ، رونق سماع صوفیان، و گرمی محفل مِی‌پرستان است."

لذا حافظ هرچند صوفی سلسله‌ای نبوده و خراباتی بوده (و گذشت که مفهوم خرابات چیست) ولی رموز و مفاهیم عرفانی را در شعر خود به نحو احسن بکار برده و مورد ستایش صوفیان واقع شده است.

@tazvir2

www.tg-me.com/us/خِرقهٔ تَزویر ۲ /com.tazvir2/994

2.3K viewsedited  May 23, 2022 at 14:54

🔍 بررسی شخصيت #حافظ 8⃣1⃣

✅ پیشتر اشاره شد که صوفیان به دلایلی که مهم‌ترین آن فرار از انتقاد فقهاء و متشرعین است، برای خود رمزهایی مشخص کردند، چه در اشعار، چه در تصانيف؛ دکتر قاسم غنی در کتاب تاريخ تصوف، می‌نویسد:

«تصوف می‌خواهد که انسان در ذات الهی محو شود و فانی گردد و با این فناء خدا شود. پیدا شدن اینگونه افکار در تصوف که بعضی از آنها صريحا مخالف با عقیدۂ توحید اسلامی است، صوفیه را مورد تکفیر و مزاحمت فقهاء و متشرعین قرار داد و زندگی را بر آنها دشوار کرد. صوفیه که نمی‌خواستند از اسلام خارج باشند یا خارج شمرده شوند، از یک طرف دست به تأویل و تفسير عارفانه قرآن زدند تا تصوف را با اسلام توفیق دهند و از طرف دیگر متوسل به رمز و اسرار شدند و خود را در بیان حقایق عرفانی به تعبيراتی مخصوص مقید ساختند، لذا در پرده حرف می‌زدند.»

🔹در عبارات و اشعار شاعران صوفی و صوفی مشرب، فراوان از این کنایه‌ها و رموز دیده می‌شود که نمونه‌ای از آن را در اشعار حافظ (اینجا) مشاهده کردید. در این راستا دکتر زرین‌کوب می‌نویسد:

«اشارات رمزى كه در كلام حافظ‍‌ رنگ تازه‌اى الفاظ‍‌ عرفانی مى‌بخشد، در ادب عرفانى قبل از وى نيز سابقه دارد، چنانكه نه فقط‍‌ شاعران صوفى از سنائى تا #مولوى تجربه‌هاى عرفانى خود و حتى جهان‌بينى عرفانى خود را، كه وابسته به تصور آنها از پيوند سه جانبه بين انسان و جهان و خداست، با اين گونه الفاظ‍‌ تعبير كرده‌اند، بلكه امثال #حلاج و ابن فارض و #ابن_عربی نيز در توصيف تجربه‌هاى خويش با اين گونه رمزها سر و كار داشته‌اند. از گفتۀ #شبسترى و مغربى كه اولى تعلق به يك نسل پيش از حافظ‍‌ و دومى تعلق به يك نسل بعد از وى داشته است نيز بر مى‌آيد كه در كلام عُرَفا از چشم و لب و رخ و زلف و خط‍‌ و خال و شراب و شاهد و شمع و جام و خرابات بايد به رمزهايى كه وراى مفهوم ظاهريشان هست توجه داشت.»

📕 از کوچه رندان، ص ٩٢

آری، این رموز و کنایه‌ها را که حافظ آورده، در ادبیات عرفانی بی‌سابقه نبوده و تازگی نداشته، و از این روی است که هر طایفه از صوفیه حافظ را می‌ستاید و با شعر او مأنوس است، و بقول دکتر قاسم غنی: "اشعار حافظ، رونق سماع صوفیان، و گرمی محفل مِی‌پرستان است."

لذا حافظ هرچند صوفی سلسله‌ای نبوده و خراباتی بوده (و گذشت که مفهوم خرابات چیست) ولی رموز و مفاهیم عرفانی را در شعر خود به نحو احسن بکار برده و مورد ستایش صوفیان واقع شده است.

@tazvir2

BY خِرقهٔ تَزویر ( ۲ )