This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
Намози Таровеҳ дар Масҷидул Ақсо
Одоби ид
Суннатҳову одобҳое, ки дар рӯзи ид иҷро карда мешаванд, кадомҳоянд?
Ҳамду сано барои Аллоҳ.
Аз ҷумлаи суннатҳое, ки мусулмон дар рӯзи ид анҷом медиҳад, инҳоянд:
1- Ғусл пеш аз хориҷ шудан ба намоз:
Дар китоби "Ал-Муваттаъ" ва дигар китобҳо ривояти саҳеҳе омадааст, ки Абдуллоҳ ибни Умар дар рӯзи иди Фитр пеш аз рафтан ба намозгоҳ ғусл мекард. Ал-Муваттаъ: 428.
Нававӣ (раҳмати Аллоҳ бар ӯ бод) иттифоқи донишмандонро оиди мустаҳаб будани ғусл барои намози ид зикр кардааст.
Маъное, ки ба сабаби он ғусли ҷумъа ва дигар нишасту ҷамъомадҳои умумӣ мустаҳаб шудааст, дар ид низ вуҷуд дорад, балки шояд дар ид барҷастатар аст.
2- Хӯрдан пеш аз баромадан ба намози иди Фитр ва пас аз намози иди Азҳо:
Яке аз одобҳо ин аст, ки ба намози иди Фитр хориҷ нашавад, то он даме ки чанд дона хурмо нахӯрад. (Яъне пеш аз рафтан ба намози ид якчанд дона хурмо бихӯрад). Зеро Бухорӣ аз Анас ибни Молик ривоят кардааст, ки ӯ мегӯяд: «Расулуллоҳ (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) дар рӯзи иди Фитр то чанд адад хурмо нахӯрад, аз хона берун намешуд .. Адади он тоқ буд». Ривояти Бухорӣ: 953.
Хӯрдан пеш аз баромадан (ба намози иди Фитр) ба хотири муболиға дар манъ будани рӯза дар он рӯз ва инчунин ба хотири огоҳӣ ба хӯрдан дар он рӯз ва ба охир расидани рӯза мебошад.
Ибни Ҳаҷар (раҳмати Аллоҳ бар ӯ бод) сабаби инро баён кардааст, ки он пешгирӣ аз сабабҳои рӯзаи зиёд ва шитобидан ба анҷом додани фармони Аллоҳ мебошад. Китоби "Фатҳу-л-борӣ" (2/446).
Касе хурмо наёбад, ҳар чизи дигареро ки хӯрданаш раво аст, тановул бикунад.
Аммо дар иди Азҳо мустаҳаб аст, ки нахӯрад, то он даме ки аз намози иди Азҳо барнагардад. (Яъне пеш аз намози иди Азҳо чизе намехӯрад). Сипас аз қурбонии худ мехӯрад, агар қурбонӣ дошта бошад. Агар қурбонӣ надошта бошад, ҳеҷ боке надорад, ки пеш аз намоз чизе бихӯрад
3- Такбир дар рӯзи ид:
Ин яке аз суннатҳои бузурги рӯзи ид мебошад, зеро Аллоҳ таъоло фармудааст:
وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ البقرة / 185
«То шумораи (рӯзҳои Рамазон)-ро комил кунед ва Аллоҳро барои он ки шуморо ҳидоят кардааст, ба бузургӣ ёд кунед, бошад, ки шукргузорӣ кунед». (Сураи Бақара: 185).
Аз Валид ибни Муслим ривоят шудааст, ки гуфт: Аз Авзоӣ ва Молик ибни Анас оиди ошкоро гуфтани такбир дар идайн пурсидам. Дар ҷавоб гуфтанд: Бале, Абдуллоҳ ибни Умар онро дар рӯзи иди Фитр то омадани имом ошкоро мегуфт.
Аз Абуабдураҳмони Суламӣ ривояти саҳеҳе омадааст, ки мегӯяд: "Онон дар рӯзи иди Фитр бештар аз рӯзи иди Азҳо мехонданд". Вакеъ гуфтааст: Яъне такбирро. Ниг: Ирвоу-л-ғалил (3/122).
Дорқутнӣ ва дигарон ривоят кардаанд, ки Ибни Умар дар рӯзи иди Фитру Азҳо ҳар гоҳ (аз хона) барояд, то ин ки ба намозгоҳ бирасад, дар гуфтани такбир кӯшиши зиёд мекард. Сипас то омадани имом такбир мегуфт.
Ибни Абушайба ба санади саҳеҳ аз Зуҳрӣ ривоят кардааст, ки ӯ мегӯяд: Мардум дар рӯзи ид ҳангоме ки аз хонаҳояшон мебаромаданд, то ин ки ба намозгоҳ бирасанд, такбир мегуфтанд ва инчунин то омадани имом такбир мегуфтанд. Ҳар гоҳ имом биёяд, хомӯш мешуданд ва ҳар гоҳ имом такбир гӯяд, такбир мегуфтанд. Ниг: Ирвоу-л-ғалил (2/121)
Такбир аз ҳангоми баромадан аз хона то расидан ба намозгоҳ ва то омадани имом, дар назди гузаштагон як чизи хеле машҳуду ошкор буд ва гурӯҳе аз муаллифон ба монанди Ибни Абушайба, Абдураззоқ ва Фирёбӣ инро дар китоби "Аҳкому-л-идайн" аз гурӯҳе аз гузаштагон нақл кардаанд. Аз ҷумла Нофеъ ибни Ҷубайр такбир мегуфт ва аз такбир нагуфтани мардум тааҷҷуб карда, мегуфт: "Оё шумо такбир намегӯед?".
Ибни Шиҳоби Зуҳрӣ (раҳмати Аллоҳ бар ӯ бод) мегӯяд: "Мардум аз ҳангоми аз хона баромадан то дохил шудани имом такбир мегуфтанд".
Вақти такбир дар иди Фитр аз шаби ид оғоз шуда, то дохил шудани имом ба намози ид идома меёбад.
Аммо дар иди Азҳо, такбир аз аввалин рӯзи Зулҳиҷҷа оғоз ёфта, то ғуруби офтоб, дар охирин рӯзи айёми ташриқ идома меёбад.
- Сифати такбир:
Дар "Мусаннаф"-и Ибни Абушайба бо санади саҳеҳ аз Ибни Масъуд (Аллоҳ аз ӯ хушнуд бод) ривоят шудааст, ки ӯ дар айёми ташриқ такбир мегуфт:
Суннатҳову одобҳое, ки дар рӯзи ид иҷро карда мешаванд, кадомҳоянд?
Ҳамду сано барои Аллоҳ.
Аз ҷумлаи суннатҳое, ки мусулмон дар рӯзи ид анҷом медиҳад, инҳоянд:
1- Ғусл пеш аз хориҷ шудан ба намоз:
Дар китоби "Ал-Муваттаъ" ва дигар китобҳо ривояти саҳеҳе омадааст, ки Абдуллоҳ ибни Умар дар рӯзи иди Фитр пеш аз рафтан ба намозгоҳ ғусл мекард. Ал-Муваттаъ: 428.
Нававӣ (раҳмати Аллоҳ бар ӯ бод) иттифоқи донишмандонро оиди мустаҳаб будани ғусл барои намози ид зикр кардааст.
Маъное, ки ба сабаби он ғусли ҷумъа ва дигар нишасту ҷамъомадҳои умумӣ мустаҳаб шудааст, дар ид низ вуҷуд дорад, балки шояд дар ид барҷастатар аст.
2- Хӯрдан пеш аз баромадан ба намози иди Фитр ва пас аз намози иди Азҳо:
Яке аз одобҳо ин аст, ки ба намози иди Фитр хориҷ нашавад, то он даме ки чанд дона хурмо нахӯрад. (Яъне пеш аз рафтан ба намози ид якчанд дона хурмо бихӯрад). Зеро Бухорӣ аз Анас ибни Молик ривоят кардааст, ки ӯ мегӯяд: «Расулуллоҳ (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) дар рӯзи иди Фитр то чанд адад хурмо нахӯрад, аз хона берун намешуд .. Адади он тоқ буд». Ривояти Бухорӣ: 953.
Хӯрдан пеш аз баромадан (ба намози иди Фитр) ба хотири муболиға дар манъ будани рӯза дар он рӯз ва инчунин ба хотири огоҳӣ ба хӯрдан дар он рӯз ва ба охир расидани рӯза мебошад.
Ибни Ҳаҷар (раҳмати Аллоҳ бар ӯ бод) сабаби инро баён кардааст, ки он пешгирӣ аз сабабҳои рӯзаи зиёд ва шитобидан ба анҷом додани фармони Аллоҳ мебошад. Китоби "Фатҳу-л-борӣ" (2/446).
Касе хурмо наёбад, ҳар чизи дигареро ки хӯрданаш раво аст, тановул бикунад.
Аммо дар иди Азҳо мустаҳаб аст, ки нахӯрад, то он даме ки аз намози иди Азҳо барнагардад. (Яъне пеш аз намози иди Азҳо чизе намехӯрад). Сипас аз қурбонии худ мехӯрад, агар қурбонӣ дошта бошад. Агар қурбонӣ надошта бошад, ҳеҷ боке надорад, ки пеш аз намоз чизе бихӯрад
3- Такбир дар рӯзи ид:
Ин яке аз суннатҳои бузурги рӯзи ид мебошад, зеро Аллоҳ таъоло фармудааст:
وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ البقرة / 185
«То шумораи (рӯзҳои Рамазон)-ро комил кунед ва Аллоҳро барои он ки шуморо ҳидоят кардааст, ба бузургӣ ёд кунед, бошад, ки шукргузорӣ кунед». (Сураи Бақара: 185).
Аз Валид ибни Муслим ривоят шудааст, ки гуфт: Аз Авзоӣ ва Молик ибни Анас оиди ошкоро гуфтани такбир дар идайн пурсидам. Дар ҷавоб гуфтанд: Бале, Абдуллоҳ ибни Умар онро дар рӯзи иди Фитр то омадани имом ошкоро мегуфт.
Аз Абуабдураҳмони Суламӣ ривояти саҳеҳе омадааст, ки мегӯяд: "Онон дар рӯзи иди Фитр бештар аз рӯзи иди Азҳо мехонданд". Вакеъ гуфтааст: Яъне такбирро. Ниг: Ирвоу-л-ғалил (3/122).
Дорқутнӣ ва дигарон ривоят кардаанд, ки Ибни Умар дар рӯзи иди Фитру Азҳо ҳар гоҳ (аз хона) барояд, то ин ки ба намозгоҳ бирасад, дар гуфтани такбир кӯшиши зиёд мекард. Сипас то омадани имом такбир мегуфт.
Ибни Абушайба ба санади саҳеҳ аз Зуҳрӣ ривоят кардааст, ки ӯ мегӯяд: Мардум дар рӯзи ид ҳангоме ки аз хонаҳояшон мебаромаданд, то ин ки ба намозгоҳ бирасанд, такбир мегуфтанд ва инчунин то омадани имом такбир мегуфтанд. Ҳар гоҳ имом биёяд, хомӯш мешуданд ва ҳар гоҳ имом такбир гӯяд, такбир мегуфтанд. Ниг: Ирвоу-л-ғалил (2/121)
Такбир аз ҳангоми баромадан аз хона то расидан ба намозгоҳ ва то омадани имом, дар назди гузаштагон як чизи хеле машҳуду ошкор буд ва гурӯҳе аз муаллифон ба монанди Ибни Абушайба, Абдураззоқ ва Фирёбӣ инро дар китоби "Аҳкому-л-идайн" аз гурӯҳе аз гузаштагон нақл кардаанд. Аз ҷумла Нофеъ ибни Ҷубайр такбир мегуфт ва аз такбир нагуфтани мардум тааҷҷуб карда, мегуфт: "Оё шумо такбир намегӯед?".
Ибни Шиҳоби Зуҳрӣ (раҳмати Аллоҳ бар ӯ бод) мегӯяд: "Мардум аз ҳангоми аз хона баромадан то дохил шудани имом такбир мегуфтанд".
Вақти такбир дар иди Фитр аз шаби ид оғоз шуда, то дохил шудани имом ба намози ид идома меёбад.
Аммо дар иди Азҳо, такбир аз аввалин рӯзи Зулҳиҷҷа оғоз ёфта, то ғуруби офтоб, дар охирин рӯзи айёми ташриқ идома меёбад.
- Сифати такбир:
Дар "Мусаннаф"-и Ибни Абушайба бо санади саҳеҳ аз Ибни Масъуд (Аллоҳ аз ӯ хушнуд бод) ривоят шудааст, ки ӯ дар айёми ташриқ такбир мегуфт:
اللهُ أَكْبَرُ ، اللهُ أَكْبَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَاللهُ أَكْبَرُ ، اللهُ أَكْبَرُ وَللهِ الْحَمْدُ
"Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар, ло илоҳа иллаллоҳ, валлоҳу акбар, Аллоҳу акбар ва лиллаҳи-л-ҳамд".
(Аллоҳ бузургтар аст. Аллоҳ бузургтар аст. Ҳеҷ маъбуде бар ҳақ ҷуз Аллоҳ нест ва Аллоҳ бузургтар аст, Аллоҳ бузургтар аст ва ситоиш барои Аллоҳ аст).
Ибни Абушайба ин ҳадисро бори дигар бо ҳамин санад ривоят кардааст, ки дар он такбир се маротиба гуфта шудааст.
Инчунин Ал-Маҳомилӣ бо санади саҳеҳ аз Ибни Масъуд ривоят кардааст:
اللهُ أَكْبَرُ كَبِيرًا ، اللهُ أَكْبَرُ كَبِيرًا ، اللهُ أَكْبَرُ وَأَجَلُّ ، اللهُ أَكْبَرُ وَللهِ الْحَمْدُ
"Аллоҳу акбару кабиран, Аллоҳу акбару кабиран, Аллоҳу акбару ва аҷаллу, Аллоҳу акбару ва лиллаҳи-л-ҳамд".
(Аллоҳ бузургтар аст, чи бузургие. Аллоҳ бузургтар аст, чи бузургие. Аллоҳ бузургтару баландмартабатар аст. Аллоҳ бузургтар аст ва ситоиш барои Аллоҳ аст).
Ниг: Ал-Ирво (3/126).
4- Табрику таҳният:
Яке аз одобҳои ид, табрику таҳнияти хубест, ки мардум байни якдигар мубодила мекунанд, бо кадом лафзе ки бошад, монанди ин ки ба якдигар мегӯянд: "Тақаббалаллоҳу минно ва минкум". (Аллоҳ аз мову шумо қабул кунад). Ё ин ки: "Ид муборак". Ва ё дигар ибораҳои табрикотие, ки гуфтанаш раво бошад.
Аз Ҷубайр ибни Нуфайр ривоят аст, ки мегӯяд: Саҳобагони паёмбар (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) дар рӯзи ид ҳар гоҳ ба якдигар рӯ ба рӯ шаванд, мегуфтанд: "Туқуббила минно ва минкум". (Аз мову шумо қабул карда шавад). Ибни Ҳаҷар гуфтааст: Санади ин ҳадис ҳасан аст. "Фатҳу-л-борӣ" (2/446).
Табрику таҳният гуфтан дар назди саҳобагон як чизи машҳур буд. Донишмандон ба монанди Имом Аҳмад ва дигарон ба он рухсат додаанд. Далелҳое ворид шудаанд, ки бар машрӯъ будани табрику таҳният ба маросимҳо ва табрику таҳнияти саҳобагон ба ҳамдигар ҳангоми ҳосил шудани чизҳои хурсандиовар далолат мекунад, мисли ин ки ҳар гоҳ Аллоҳ таъоло тавбаи мардеро қабул кунад, ӯро ба он муносибат табрик менамуданд ва ба монанди он.
Бешубҳа, ин табрикот аз ҷумлаи ахлоқи некӯ ва нишонаҳои хуби мусулмонон дар ҷомеа мебошад.
Камтарин чизе, ки дар мавзӯи табрику таҳният гуфта мешавад, ин аст, ки касе шуморо ба ид табрик кунад, шумо низ ӯро ба ид табрик кунед ва агар дигарон хомӯш бошанд, шумо низ хомӯш бошед. Чуноне ки Имом Аҳмад (раҳмати Аллоҳ бар ӯ бод) гуфтааст: Агар касе маро табрик кунад, ман ба ӯ ҷавоб мегардонам, вагарна ман худам табрикро оғоз накунам.
5- Зебоӣ барои идайн:
Аз Абдуллоҳ ибни Умар (Аллоҳ аз ӯ хушнуд бод) ривоят шудааст, ки мегӯяд: Умар ҷуббае (либоси болопӯши васеи дароз) аз истабрақ (навъе аз абрешим)-ро ки дар бозор фурӯхта мешуд, гирифт ва онро ба назди расулуллоҳ (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) оварда, гуфт: Эй расулуллоҳ! Инро бихар ва худро бо он дар рӯзи ид ва қабули намояндагон зебу зинат бидеҳ. Расулуллоҳ (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) ба ӯ гуфт: «Ин либоси касе аст, ки дар охират ягон насибе надорад». Ривояти Бухорӣ (948).
Паёмбар (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) зебо шудан барои идро иқрор намуд, вале ӯ харидани он ҷуббаро инкор кард, зеро он аз абрешим буд.
Аз Ҷобир (Аллоҳ аз ӯ хушнуд бод) ривоят аст, ки мегӯяд: Паёмбар (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) ҷуббае дошт, ки онро дар идайн ва рӯзи ҷумъа мепӯшид. "Саҳиҳ"-и Ибни Хузайма (1765).
Байҳақӣ бо санади саҳеҳ ривоят кардааст, ки Ибни Умар зеботарин либосашро барои ид мепӯшид.
Аз ин рӯ, барои мард шоиста аст, ки барои рафтан ба намози ид беҳтарин либоси худро бипӯшад.
Аммо занон бошанд, ҳангоми рафтан ба намози ид, аз зинат дурӣ ҷӯянд, зеро онон аз зоҳир намудани зинатҳояшон ба мардони бегона манъ шудаанд. Инчунин барои зане, ки аз хона баромадан мехоҳад, ҳаром аст, ки хушбӯӣ истифода намояд, ё мардонро ба фитна гирифтор кунад, зеро ӯ танҳо ба хотири тоату ибодат берун баромадааст.
6- Ба намоз бо роҳе рафтан ва бо роҳи дигаре баргаштан.
Аз Ҷобир ибни Абдуллоҳ (Аллоҳ аз он ду хушнуд бод) ривоят аст, ки мегӯяд: «Паёмбар (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) ҳар гоҳ рӯзи ид фаро расад, ба намози ид бо роҳе мерафт ва бо роҳи дигаре бар мегашт». Ривояти Бухорӣ (986).
"Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар, ло илоҳа иллаллоҳ, валлоҳу акбар, Аллоҳу акбар ва лиллаҳи-л-ҳамд".
(Аллоҳ бузургтар аст. Аллоҳ бузургтар аст. Ҳеҷ маъбуде бар ҳақ ҷуз Аллоҳ нест ва Аллоҳ бузургтар аст, Аллоҳ бузургтар аст ва ситоиш барои Аллоҳ аст).
Ибни Абушайба ин ҳадисро бори дигар бо ҳамин санад ривоят кардааст, ки дар он такбир се маротиба гуфта шудааст.
Инчунин Ал-Маҳомилӣ бо санади саҳеҳ аз Ибни Масъуд ривоят кардааст:
اللهُ أَكْبَرُ كَبِيرًا ، اللهُ أَكْبَرُ كَبِيرًا ، اللهُ أَكْبَرُ وَأَجَلُّ ، اللهُ أَكْبَرُ وَللهِ الْحَمْدُ
"Аллоҳу акбару кабиран, Аллоҳу акбару кабиран, Аллоҳу акбару ва аҷаллу, Аллоҳу акбару ва лиллаҳи-л-ҳамд".
(Аллоҳ бузургтар аст, чи бузургие. Аллоҳ бузургтар аст, чи бузургие. Аллоҳ бузургтару баландмартабатар аст. Аллоҳ бузургтар аст ва ситоиш барои Аллоҳ аст).
Ниг: Ал-Ирво (3/126).
4- Табрику таҳният:
Яке аз одобҳои ид, табрику таҳнияти хубест, ки мардум байни якдигар мубодила мекунанд, бо кадом лафзе ки бошад, монанди ин ки ба якдигар мегӯянд: "Тақаббалаллоҳу минно ва минкум". (Аллоҳ аз мову шумо қабул кунад). Ё ин ки: "Ид муборак". Ва ё дигар ибораҳои табрикотие, ки гуфтанаш раво бошад.
Аз Ҷубайр ибни Нуфайр ривоят аст, ки мегӯяд: Саҳобагони паёмбар (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) дар рӯзи ид ҳар гоҳ ба якдигар рӯ ба рӯ шаванд, мегуфтанд: "Туқуббила минно ва минкум". (Аз мову шумо қабул карда шавад). Ибни Ҳаҷар гуфтааст: Санади ин ҳадис ҳасан аст. "Фатҳу-л-борӣ" (2/446).
Табрику таҳният гуфтан дар назди саҳобагон як чизи машҳур буд. Донишмандон ба монанди Имом Аҳмад ва дигарон ба он рухсат додаанд. Далелҳое ворид шудаанд, ки бар машрӯъ будани табрику таҳният ба маросимҳо ва табрику таҳнияти саҳобагон ба ҳамдигар ҳангоми ҳосил шудани чизҳои хурсандиовар далолат мекунад, мисли ин ки ҳар гоҳ Аллоҳ таъоло тавбаи мардеро қабул кунад, ӯро ба он муносибат табрик менамуданд ва ба монанди он.
Бешубҳа, ин табрикот аз ҷумлаи ахлоқи некӯ ва нишонаҳои хуби мусулмонон дар ҷомеа мебошад.
Камтарин чизе, ки дар мавзӯи табрику таҳният гуфта мешавад, ин аст, ки касе шуморо ба ид табрик кунад, шумо низ ӯро ба ид табрик кунед ва агар дигарон хомӯш бошанд, шумо низ хомӯш бошед. Чуноне ки Имом Аҳмад (раҳмати Аллоҳ бар ӯ бод) гуфтааст: Агар касе маро табрик кунад, ман ба ӯ ҷавоб мегардонам, вагарна ман худам табрикро оғоз накунам.
5- Зебоӣ барои идайн:
Аз Абдуллоҳ ибни Умар (Аллоҳ аз ӯ хушнуд бод) ривоят шудааст, ки мегӯяд: Умар ҷуббае (либоси болопӯши васеи дароз) аз истабрақ (навъе аз абрешим)-ро ки дар бозор фурӯхта мешуд, гирифт ва онро ба назди расулуллоҳ (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) оварда, гуфт: Эй расулуллоҳ! Инро бихар ва худро бо он дар рӯзи ид ва қабули намояндагон зебу зинат бидеҳ. Расулуллоҳ (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) ба ӯ гуфт: «Ин либоси касе аст, ки дар охират ягон насибе надорад». Ривояти Бухорӣ (948).
Паёмбар (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) зебо шудан барои идро иқрор намуд, вале ӯ харидани он ҷуббаро инкор кард, зеро он аз абрешим буд.
Аз Ҷобир (Аллоҳ аз ӯ хушнуд бод) ривоят аст, ки мегӯяд: Паёмбар (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) ҷуббае дошт, ки онро дар идайн ва рӯзи ҷумъа мепӯшид. "Саҳиҳ"-и Ибни Хузайма (1765).
Байҳақӣ бо санади саҳеҳ ривоят кардааст, ки Ибни Умар зеботарин либосашро барои ид мепӯшид.
Аз ин рӯ, барои мард шоиста аст, ки барои рафтан ба намози ид беҳтарин либоси худро бипӯшад.
Аммо занон бошанд, ҳангоми рафтан ба намози ид, аз зинат дурӣ ҷӯянд, зеро онон аз зоҳир намудани зинатҳояшон ба мардони бегона манъ шудаанд. Инчунин барои зане, ки аз хона баромадан мехоҳад, ҳаром аст, ки хушбӯӣ истифода намояд, ё мардонро ба фитна гирифтор кунад, зеро ӯ танҳо ба хотири тоату ибодат берун баромадааст.
6- Ба намоз бо роҳе рафтан ва бо роҳи дигаре баргаштан.
Аз Ҷобир ибни Абдуллоҳ (Аллоҳ аз он ду хушнуд бод) ривоят аст, ки мегӯяд: «Паёмбар (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) ҳар гоҳ рӯзи ид фаро расад, ба намози ид бо роҳе мерафт ва бо роҳи дигаре бар мегашт». Ривояти Бухорӣ (986).
Гуфта шудааст, ки ҳикмат аз он ин аст, ки ҳар ду роҳ барои ӯ дар назди Аллоҳ, дар рӯзи қиёмат гувоҳӣ медиҳанд. Замин дар рӯзи қиёмат ҳар як амали неку баде, ки дар рӯи он анҷом шудааст, нақл мекунад
Гуфта шудааст, ки он барои ошкор намудани шиорҳои Ислом дар ду роҳ аст.
Ва гуфта шудааст, ки он барои ошкор намудани шиорҳои Ислом дар ду роҳ аст.
Инчунин гуфта шудааст, ки он барои зоҳир намудани зикри Аллоҳ аст.
Ва инчунин гуфта шудааст, ки он ба хотири ба хашм овардани мувофиқону яҳудиён аст ва то ононро бо адади зиёди ҳамроҳони худ битарсонад.
Ва боз гуфта шудааст, ки ҳикмат аз он ин аст, ки (дар роҳи рафту омад) ҳоҷатҳои мардумро адо намояд, аз ҷумла посух ба соволҳо, таълим, иқтидо ва пайравӣ ё садақа ба мӯҳтоҷон ё зиёрати наздикон ва силаи раҳм.
Аллоҳ донотар аст.
Гуфта шудааст, ки он барои ошкор намудани шиорҳои Ислом дар ду роҳ аст.
Ва гуфта шудааст, ки он барои ошкор намудани шиорҳои Ислом дар ду роҳ аст.
Инчунин гуфта шудааст, ки он барои зоҳир намудани зикри Аллоҳ аст.
Ва инчунин гуфта шудааст, ки он ба хотири ба хашм овардани мувофиқону яҳудиён аст ва то ононро бо адади зиёди ҳамроҳони худ битарсонад.
Ва боз гуфта шудааст, ки ҳикмат аз он ин аст, ки (дар роҳи рафту омад) ҳоҷатҳои мардумро адо намояд, аз ҷумла посух ба соволҳо, таълим, иқтидо ва пайравӣ ё садақа ба мӯҳтоҷон ё зиёрати наздикон ва силаи раҳм.
Аллоҳ донотар аст.
Фазилати рӯзаи шаш рӯзи Шаввол
Ҳамду сано барои Аллоҳ.
Рӯзаи шаш рӯзи Шаввол баъди адо намудани фаризаи Рамазон суннати мустаҳабшуда буда, воҷиб намебошад. Барои мусулмон рӯза доштани шаш рӯзи Шаввол машрӯъ аст ва он фазлу савоби бузург дорад. Шахсе, ки онро рӯза гирад, ба ӯ савоби рӯзаи яксола навишта мешавад. Ҳамчуноне, ки ҳадиси саҳеҳ аз Муҳаммади мустафо (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) омадааст, ки он аз Абуайюб (Аллоҳ аз ӯ хушнуд бод) ривоят шудааст, ки расулуллоҳ (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) фармудааст: "Касе, ки Рамазонро рӯза гирад ва онро бо шаш рӯз аз Шаввол идома диҳад, (яъне шаш рӯзи дигар дар моҳи Шаввол рӯза гирад) монанди рӯзаи даҳр аст (гуё, ки як сол рӯза гирифтааст)". Ривояти Муслим, Абудовуд, Тирмизӣ, Насоӣ ва Ибни Моҷа.
Паёмбар (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) онро тафсир намуда, фармуд:
"Касе, ки шаш рӯз баъд аз иди Фитр рӯза гирад, пас ин ба андозаи як соли комил аст". Чуноне ки Аллоҳ таъоло фармудааст:
مَن جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا
"Ҳар ки кори неке биоварад, даҳ баробар некӣ барояш навишта мешавад".
Дар ривояти дигаре омадааст: "Аллоҳ таъоло некиро даҳ баробар мукофот медиҳад, пас як моҳ баробари даҳ моҳ аст ва рӯзаи шаш рӯз баробаи як соли комил аст". Ривояти Насоӣ ва Ибни Моҷа. Ин ҳадис дар китоби "Саҳиҳу-т-тарғиби ва-т-тарҳиб" дар (ҷ 1, саҳ 421) зикр шудааст. Ибни Хузайма ин ҳадисро бо лафзи зерин ривоят кардааст: "Рӯзаи моҳи Рамазон баробари даҳ моҳ аст ва рӯзаи шаш рӯзи Шаввол баробари ду моҳ аст. Пас он рӯзаи як соли комил аст".
Дар ҳақиқат фақеҳони мазҳаби ҳанбаливу шофеӣ баён намудаанд, ки рӯзаи шаш рӯзи Шаввол баъди Рамазон, ба рӯзаи фаризаи яксола баробар аст. Дар ҳоле ки дучанд шудани аҷр умуман (дар ҳама ибодатҳо), ҳатто дар рӯзаи нофила собит шудааст, зеро як некӣ даҳ баробар подош дорад.
Аз фоидаҳои муҳими рӯзаи шаш рӯзи Шаввол, ин пурра кардани камбудиҳои рӯзаи Рамазон аст, зеро рӯзадор аз камбудӣ ё гуноҳе, ки ба рӯзааш таъсири манфӣ дорад, пок нест. Рӯзи қиёмат барои ҷуброни (пур кардани ҷои) камбудии фаризаҳо ибодатҳои нофила ба кор меояд ва бо он камбудиҳо пӯшонида мешавад. Ҳамчуноне ки паёмбар (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) фармудааст: "Аввалин амале, ки дар рӯзи қиёмат мардум мавриди ҳисобу китоб қарор мегиранд, ин намоз аст. Парвардигорамон азза ва ҷалла ба фариштагон агарчи худ аз аҳволи бандагон донотар аст, мегӯяд: Ба намози бандаам нигаред, ки оё мукаммал кардааст, ё бо камбудӣ намозашро адо намудааст. Агар намозаш комил бошад, комил нависта мешавад ва агар ноқис бошад, Аллоҳ мегӯяд ки бубинед оё бандаам (намозҳои) нофила дорад? Пас агар ӯ (намозҳои) нофила дошта бошад, Аллоҳ таъоло мегӯяд: Фаризаҳои бандаамро аз ибодатҳои нофилааш комил созед. Пас тамоми амалҳо ҳамин гуна гирифта мешаванд". Ривояти Абудовуд.
Аллоҳ донотар аст.
Ҳамду сано барои Аллоҳ.
Рӯзаи шаш рӯзи Шаввол баъди адо намудани фаризаи Рамазон суннати мустаҳабшуда буда, воҷиб намебошад. Барои мусулмон рӯза доштани шаш рӯзи Шаввол машрӯъ аст ва он фазлу савоби бузург дорад. Шахсе, ки онро рӯза гирад, ба ӯ савоби рӯзаи яксола навишта мешавад. Ҳамчуноне, ки ҳадиси саҳеҳ аз Муҳаммади мустафо (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) омадааст, ки он аз Абуайюб (Аллоҳ аз ӯ хушнуд бод) ривоят шудааст, ки расулуллоҳ (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) фармудааст: "Касе, ки Рамазонро рӯза гирад ва онро бо шаш рӯз аз Шаввол идома диҳад, (яъне шаш рӯзи дигар дар моҳи Шаввол рӯза гирад) монанди рӯзаи даҳр аст (гуё, ки як сол рӯза гирифтааст)". Ривояти Муслим, Абудовуд, Тирмизӣ, Насоӣ ва Ибни Моҷа.
Паёмбар (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) онро тафсир намуда, фармуд:
"Касе, ки шаш рӯз баъд аз иди Фитр рӯза гирад, пас ин ба андозаи як соли комил аст". Чуноне ки Аллоҳ таъоло фармудааст:
مَن جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا
"Ҳар ки кори неке биоварад, даҳ баробар некӣ барояш навишта мешавад".
Дар ривояти дигаре омадааст: "Аллоҳ таъоло некиро даҳ баробар мукофот медиҳад, пас як моҳ баробари даҳ моҳ аст ва рӯзаи шаш рӯз баробаи як соли комил аст". Ривояти Насоӣ ва Ибни Моҷа. Ин ҳадис дар китоби "Саҳиҳу-т-тарғиби ва-т-тарҳиб" дар (ҷ 1, саҳ 421) зикр шудааст. Ибни Хузайма ин ҳадисро бо лафзи зерин ривоят кардааст: "Рӯзаи моҳи Рамазон баробари даҳ моҳ аст ва рӯзаи шаш рӯзи Шаввол баробари ду моҳ аст. Пас он рӯзаи як соли комил аст".
Дар ҳақиқат фақеҳони мазҳаби ҳанбаливу шофеӣ баён намудаанд, ки рӯзаи шаш рӯзи Шаввол баъди Рамазон, ба рӯзаи фаризаи яксола баробар аст. Дар ҳоле ки дучанд шудани аҷр умуман (дар ҳама ибодатҳо), ҳатто дар рӯзаи нофила собит шудааст, зеро як некӣ даҳ баробар подош дорад.
Аз фоидаҳои муҳими рӯзаи шаш рӯзи Шаввол, ин пурра кардани камбудиҳои рӯзаи Рамазон аст, зеро рӯзадор аз камбудӣ ё гуноҳе, ки ба рӯзааш таъсири манфӣ дорад, пок нест. Рӯзи қиёмат барои ҷуброни (пур кардани ҷои) камбудии фаризаҳо ибодатҳои нофила ба кор меояд ва бо он камбудиҳо пӯшонида мешавад. Ҳамчуноне ки паёмбар (дуруду паёми Аллоҳ бар ӯ бод) фармудааст: "Аввалин амале, ки дар рӯзи қиёмат мардум мавриди ҳисобу китоб қарор мегиранд, ин намоз аст. Парвардигорамон азза ва ҷалла ба фариштагон агарчи худ аз аҳволи бандагон донотар аст, мегӯяд: Ба намози бандаам нигаред, ки оё мукаммал кардааст, ё бо камбудӣ намозашро адо намудааст. Агар намозаш комил бошад, комил нависта мешавад ва агар ноқис бошад, Аллоҳ мегӯяд ки бубинед оё бандаам (намозҳои) нофила дорад? Пас агар ӯ (намозҳои) нофила дошта бошад, Аллоҳ таъоло мегӯяд: Фаризаҳои бандаамро аз ибодатҳои нофилааш комил созед. Пас тамоми амалҳо ҳамин гуна гирифта мешаванд". Ривояти Абудовуд.
Аллоҳ донотар аст.
Оё пайдарпай рӯза гирифтани шаш рӯзи Шаввол шарт аст?
Матни ҷавоб
Ҳамду сано барои Аллоҳ.
Пайдарпай рӯза гирифтани он шарт нест. Агар ин рӯзаро дар алоҳидагӣ ё пайдарпай анҷом бидиҳад, ҳеҷ ишколе надорад ва ҳар чӣ зудтар онро адо намояд, беҳтар аст, зеро Аллоҳ таъоло фармудааст:
فَاسْتَبِقُواْ الْخَيْرَاتِ البقرة: 148
"Пас барои ба ҷо овардани хубиҳо бишитобед". (Сураи Бақара: 148).
Инчунин Аллоҳ таъоло фармудааст:
وَسَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ آل عمران: 133
"Ва ба сӯи омурзиши Парвардигоратон бишитобед". (Сураи Оли Имрон: 133).
Мӯсо (дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) гуфтааст:
وَعَجِلْتُ إِلَيْكَ رَبِّ لِتَرْضَى طه: 84
"Эй Парвардигорам! Ман ба сӯят шитофтам, то хушнуд шавӣ". (Сураи Тоҳо: 84).
Зеро дар таъхир офатҳоест. Ин дидгоҳи шофеиён ва бархе аз донишмандони ҳанбалӣ мебошад. Лекин зуд анҷом надодани он ҳеҷ ишколе надорад, гарчанде ки онро дар мобайн ё охири моҳ анҷом бидиҳад, ҳеҷ боке надорад.
Нававӣ (раҳмати Аллоҳ бар ӯ бод) фармудааст:
Асҳоби мо гуфтаанд: Рӯзаи шаш рӯзи Шаввол бо ин ҳадис мустаҳаб аст. Гуфтаанд: Мустаҳаб аст, ки онро пайдарпай дар аввали Шаввол анҷом бидиҳад, агар онро дар алоҳидагӣ адо намояд, ё онро аз аввали Шаввол ба таъхир бияндозад, ҷоиз аст. Ба сабаби ом будани лафзи ҳадис, асли ин суннатро анҷом додааст. Дар ин маврид назди мо ихтилофе вуҷуд надорад. Аҳмад ва Довуд низ ҳаминтавр гуфтаанд. Китоби "Ал-Маҷмуъ шарҳу-л-муҳаззаб".
Матни ҷавоб
Ҳамду сано барои Аллоҳ.
Пайдарпай рӯза гирифтани он шарт нест. Агар ин рӯзаро дар алоҳидагӣ ё пайдарпай анҷом бидиҳад, ҳеҷ ишколе надорад ва ҳар чӣ зудтар онро адо намояд, беҳтар аст, зеро Аллоҳ таъоло фармудааст:
فَاسْتَبِقُواْ الْخَيْرَاتِ البقرة: 148
"Пас барои ба ҷо овардани хубиҳо бишитобед". (Сураи Бақара: 148).
Инчунин Аллоҳ таъоло фармудааст:
وَسَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ آل عمران: 133
"Ва ба сӯи омурзиши Парвардигоратон бишитобед". (Сураи Оли Имрон: 133).
Мӯсо (дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) гуфтааст:
وَعَجِلْتُ إِلَيْكَ رَبِّ لِتَرْضَى طه: 84
"Эй Парвардигорам! Ман ба сӯят шитофтам, то хушнуд шавӣ". (Сураи Тоҳо: 84).
Зеро дар таъхир офатҳоест. Ин дидгоҳи шофеиён ва бархе аз донишмандони ҳанбалӣ мебошад. Лекин зуд анҷом надодани он ҳеҷ ишколе надорад, гарчанде ки онро дар мобайн ё охири моҳ анҷом бидиҳад, ҳеҷ боке надорад.
Нававӣ (раҳмати Аллоҳ бар ӯ бод) фармудааст:
Асҳоби мо гуфтаанд: Рӯзаи шаш рӯзи Шаввол бо ин ҳадис мустаҳаб аст. Гуфтаанд: Мустаҳаб аст, ки онро пайдарпай дар аввали Шаввол анҷом бидиҳад, агар онро дар алоҳидагӣ адо намояд, ё онро аз аввали Шаввол ба таъхир бияндозад, ҷоиз аст. Ба сабаби ом будани лафзи ҳадис, асли ин суннатро анҷом додааст. Дар ин маврид назди мо ихтилофе вуҷуд надорад. Аҳмад ва Довуд низ ҳаминтавр гуфтаанд. Китоби "Ал-Маҷмуъ шарҳу-л-муҳаззаб".