درسگفتار (حضوری، آنلاین و آفلاین)
معرفت‌شناسی جنبش‌های اجتماعی
به‌هدایت ساجد طیبی
طول دوره: ۵ جلسه‌ی ۲ ساعته
شروع دوره: ۱۱ بهمن‌ماه ۱۴۰۲
‌‌چهار‌شنبه‌ها ۱۰:۳۰ تا ۱۲:۳۰

جنبش‌های اجتماعی عموماً در اعتراض به شکلی از اَشکالِ بی‌عدالتی و تبعیضِ فراگیر و ساختاری نسبت به گروه‌های اقلیت و به‌حاشیه‌رانده‌شده در جامعه شکل می‌گیرد. هدف از این جنبش‌ها مقاومت در مقابل سازوکارهای سرکوبگر مقوّمِ آن تبعیض‌ها و تغییرِ ساختارهای تقویت‌کننده‌ی آنهاست. هدف ما در این دوره آشنایی با برخی مباحث و مناقشات معرفت‌شناختیِ ناظر بر این جنبش‌هاست. در این دوره به اَشکال مختلفِ تبعیض‌های معرفتی در جامعه، چالش‌های معرفتی پیشِ‌روی جنبش‌های مقاومتی و اعتراضی علیه این تبعیض‌ها، وظایفِ معرفتی شهروندان در قبال این جنبش‌ها، و کارکردهای معرفتی آنها در جامعه می‌پردازیم؛ مشخصاً تمرکز خواهیم کرد بر آرایِ خوزه مدینا (José Medina) در دو کتابِ معرفت‌شناسی مقاومت (۲۰۱۳) و معرفت‌شناسی اعتراض (۲۰۲۳).

آنچه در این دوره بیش ‎از ‎همه موردِ توجه ما خواهد بود تحلیل مدینا از کارکردِ جنبش‌های اجتماعی به‌مثابه‌ی سازوکارهایی برای دگردیسی معرفتی در جامعه است؛ توضیح آن‌که گروه‌های اقلیتِ معترض در جنبش‌های اجتماعی عدالت‌طلبانه (مانند جنبش‌های لغو برده‌داری، حقوق زنان، حقوق اقلیت‌های جنسی، #می‌تو، یا #زندگی‌ـ‌سیاهان‌ـمهم‌ـاست)، علاوه ‌بر سرکوب سیاسی از سوی قدرتِ حاکم، اغلب شکل دیگری از سرکوب را نیز تجربه می‌کنند که از سوی جامعه اعمال می‌شود و ماهیتی معرفتی دارد. بسیاری از فعالان در جنبشی از این جنس، خصوصاً در مراحل اولیه‌ی آن، با انتقاداتی از این ‌دست مواجه می‌شوند:
 
-       معلوم نیست که معترضان کیستند و دقیقاً چه خواسته‌ای دارند؛
-       مشخص نیست تبعیضی که آنها بدان معترضند دقیقاً چیست؛
-       مشخص نیست گزارش‌های آنها از تبعیض‌هایی که تجربه کرده‌اند تا چه‌اندازه قابل‌اعتماد است؛
-       شکلی از تبعیض که آنها بدان معترضند مسئله‌ی مهم و اساسی‌ای نیست و اولویتی ندارد؛
-       مشخص نیست اعتراض آنها دقیقاً خطاب به چه کس یا چه گروهی است.

مدینا تلاش می‌کند نشان دهد که این اعتراض‌ها عمدتاً ناشی از تصوری ابزارگرایانه به اعتراض و کارکرد آن در جامعه است که مطابق آن، در جنبش‌های اعتراضی، گروهی از‌پیش‌منسجم و شکل‌گرفته اعتراضی ازپیش‌صورت‌بندی‌شده و با محتوایی آماده را برای مخاطبانی که ازپیش انتخاب کرده است، با ابزار جنبش اعتراضی، بیان می‌کند. در این تصویر، موجه‌بودن یا نبودن این محتوای اعتراضی بر اساس معیارهای معرفتی و ارزش‌گذاری‌های ازپیش‌موجود در جامعه سنجیده می‌شود و درباره‌ی اعتبار یا اضظرار آن قضاوت می‌شود.
 
مدینا، از جمله با بررسی‌های تاریخی گسترده، نشان می‌دهد که این تصویر ابزارگرایانه به‌کلّی نقش و کارکرد دگردیسانه‌ی جنبش‌های اعتراضی را نادیده می‌گیرد. در تحلیل او، این جنبش‌ها فرایندهایی اجتماعی‌اند که اولاً گروه‌های معترض از خلال آنها، و نه پیش از آنها، شکل می‌گیرند؛ و ثانیاً کنش آنها از اعتراض اولیه به تبعیض به مطالبه‌ای با محتوایی مشخص تغییر می‌کند و تکامل می‌یابد؛ و ثالثاً این جنبش‌ها مخاطب خود را در خود این فرایند پیدا می‌کنند یا می‌سازند. در فرایند این جنبش‌های اعتراضی، معیارهای معرفتی و ارزش‌گذاری جامعه نیز دچار دگردیسی می‌شود. علاوه‌بر این سویه‌های توصیفی، تحلیل مدینا دربردارنده‌ی سویه‌هایی هنجاری نیز هست. او، براساس این تصویر دگردیسانه از کارکرد جنبش‌های اعترضی، وظایف معرفتی اکثریت در قبال این جنبش‌ها را بررسی می‌کند.
 
در این دوره‌ ضمن آشنایی با اهمّ استدلال‌های مدینا و اشاره به دیدگاه‌های دیگر در این باب، درباره‌ی موضوعاتی نظیر ماهیت جامعه‌ی عادلانه و دموکراتیک، حقوق شهروندان، و تکالیف آنها در چنین جامعه‌ای بحث و گفت‌وگو خواهیم کرد.

ساجد طیبی فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد از گروه فلسفه‌ی علم دانشگاه صنعتی شریف و دکتری از پژوهشکده‌ی فلسفه‌ی تحلیلیِ پژوهشگاه دانش‌های بنیادی است. حوزه‌ی پژوهشی اصلی او فلسفه‌ی زبان است و پایان‌نامه کارشناسی ارشد و رساله‌ی دکتری خود را در حوزه‌ی معناشناسی الفاظ ارجاعی در زبان به انجام رسانده است. عنوان رساله‌ی دکتری او «مفردانگاری رويکردی تاريخی-شکّاکانه» است. طیبی در سال‌های بعد از فارغ‌التحصیلی به‌عنوان محقق پسادکتری و سپس عضو هیأت علمی در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی مشغول به کار بوده است و در کنار فعالیت‌های پژوهشی، دروس گوناگونی در حوزه‌ی فلسفه‌ی زبان و فلسفه‌ی تحلیلی در دانش‌گاه‌های تهران، صنعتی شریف، و صنتعی امیرکبیر تدریس کرده است. برخی از علائق پژوهشی او عبارت‌اند از:‌ معناشناسی و کاربردشناسی زبان طبیعی، نظریه‌ی کنش‌های گفتاری، نظریاتِ ارجاع در زبان و اندیشه، ابعادِ اجتماعی و سیاسی زبان، و تاریخِ اولیه‌ی فلسفه‌ی تحلیلی.
@bidarschool

یادآوری: امروز سخنرانی مضامین، امیرحسن موسوی درباره‌ی تحلیل مناقشه طب‌های مکمل و پزشکی رایج از منظری فلسفی

برنامه سخنرانی های زمستان ۱۴۰۲- بهار ۱۴۰۳ پژوهشکده فلسفه تحلیلی IPM.
دوشنبه ها ساعت ۱۶ تا ۱۸، سالن شماره ۱، پژوهشگاه دانش های بنیادی، میدان نیاوران
حضور برای عموم آزاد است.
چکیده سخنرانی ها ۲ روز قبل در کانال قرار خواهد گرفت.

سخنرانی‌های مضامین

دوشنبه ۱۶ بهمن، مصطفی مهاجری از «تأملاتِ انتخاباتی: شرکت در انتخابات در چه شرایطی عقلانی (و اخلاقی) است؟» خواهد گفت.


زمان: دوشنبه ۱۶ بهمن، ساعت ۱۶ تا ۱۸
مکان: سالن شماره ۱، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، میدان نیاوران.
@mmazaamin

سخنرانی‌های مضامین

دوشنبه ۳۰ بهمن، یاسمن فرزان از پژوهشکده فیزیک‌ آی‌پی‌ام درباره‌ی «ترویج علم: تفاوت‌های تمدنی، جنسیتی، زبانی از منظر یک پژوهشگر دانش‌های بنیادی» سخنرانی خواهد کرد.

زمان: دوشنبه ۳۰ بهمن، ساعت ۱۶ تا ۱۸
مکان: سالن شماره ۱، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، میدان نیاوران.

چکیده‌ی سخنرانی «ترویج علم: تفاوت‌های تمدنی، جنسیتی، زبانی از منظر یک پژوهشگر دانش‌های بنیادی» (دوشنبه ۳۰ بهمن، یاسمن فرزان)

در این سخنرانی، مواردی از چالش‌های ترویج علم را از منظر یک پژوهشگر فیزیک به بحث می گذارم. به طور مشخص، ابتدا، به تفاوت‌ها و شباهت‌های چالش‌های این کار در چارچوب فرهنگی ایران (یا به طور عام‌تر خاورمیانه) با چالش‌های ترویج علم در غرب می پردازم. سپس اندکی از تجارب خود در مورد ترویج علم توسط زنان می گویم. و در نهایت به مسئله اهمیت زبان مادری در ترویج علم خواهم پرداخت.

این سخنرانی با مشارکت و مباحثه با حاضران انجام خواهد شد.

📣 پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و موسسه حامی علوم انسانی برگزار می‌کنند:

🔹How to publish

🔻کارگاه انتشار مقاله‌ی فلسفی در مجله‌های بین‌المللی


🗓زمان: یکشنبه ۱۳ اسفند
⏰ساعت  ۱۵:۳۰

✅حضوری و غیرحضوری
✅ارایه دهنده‌ها:

✒مهدی خلیلی:
پسادکتری پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و برگزیده‌ی فرصت مطالعاتی موسسه‌ی حامی علوم انسانی در سال ۱۳۹۸، دانشگاه آزاد آمستردام
✒علیرضا کاظمی:
استادیار پژوهشگاه دانش‌های بنیادی

📌مکان برگزاری: پژوهشگاه دانش‌های بنیادی



🌐اطلاعات بیشتر و لینک ثبت‌نام:
https://evnd.co/TJvSx

@haameeorg
@analyticphilosophy_IPM

چکیده سخنرانی دوشنبه پژوهشکده فلسفه تحلیلی با عنوان «نقش اصل حسن ظن در متاانتولوژی»
سخنران: مرضیه لطفی، پژوهشگاه دانش های بنیادی
زمان: دوشنبه ۷ اسفند، ساعت ۱۶ تا ۱۸
مکان: سالن شماره ۱، پژوهشگاه دانش های بنیادی، میدان نیاوران
حضور برای عموم آزاد است

آخرین سخنرانی مضامین در سال ۱۴۰۲ شمسی

دوشنبه ۱۴ اسفند، حسین شیخ‌رضایی از موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران دربارۀ «همبستگی اجتماعی؛ ارزشی اخلاقی یا مانعی در مسیر تنوع؟» سخنرانی خواهد کرد.

زمان: دوشنبه ۱۴ اسفند، ساعت ۱۶ تا ۱۸
مکان: سالن شماره ۱، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، میدان نیاوران.

@mmazaamin

چکیدۀ سخنرانی «همبستگی اجتماعی؛ ارزشی اخلاقی یا مانعی در مسیر تنوع؟» (دوشنبه، ۱۴ اسفند، حسین شیخ‌رضایی)


در این ارائه، نخست می‌کوشم مدلی مفهومی برای تعریف همبستگی اجتماعی (social solidarity) به دست دهم تا از راه تدقیق مفهومی، بتوان آن را از دیگر پدیده‌های اجتماعی، مانند کنش دسته‌جمعی، انسجام اجتماعی و همدلی، مجزا کرد. این مدل مفهومی کمک می‌کند مناقشات موجود بر سر مفهوم همبستگی اجتماعی، از قبیل تفکیک آن به همبستگی درون‌گروهی و برون‌گروهی، ارزش‌مند دانستن یا ندانستن ذاتی آن، تمایز آن با مفهوم مهربانی و شفقت، و پیوند آن با مساوات‌طلبی، امکانی بودن و عدالت اجتماعی، را بهتر درک کنیم. آنگاه به بررسی تعارض (ادعایی) میان همبستگی اجتماعی و گروهی از مفاهیم به‌هم‌پیوسته مانند فردگرایی، رقابت و تنوع اجتماعی خواهم پرداخت. خواهیم دید که بخشی از مناقشات موجود میان ایدئال‌های رقیب در باب دولت بر اساس این تعارض قابل صورت‌بندی و تبیین است.

چکیده سخنرانی دوشنبه پژوهشکده فلسفه تحلیلی
سخنران: مهدی خلیلی، پژوهشگاه دانش های بنیادی
عنوان: نقدی بر ادعای بسط ادراک در مکانیک کوانتوم
زمان: دوشنبه ۲۷ فروردین ساعت ۱۶ تا ۱۸
مکان: سالن شماره ۱، پژوهشگاه دانش های بنیادی، میدان نیاوران
حضور برای عموم آزاد است

با سلام و احترام

به اطلاع می‌رساند گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس و انجمن علمی_دانشجویی فلسفه این دانشگاه ششمین دوره گفتارهای ابن‌سینا را برگزار خواهد کرد.

موضوع:

معنا، کاربرد و دلالت در اصول فقه متأخر

سخنران:

دکتر محمود مروارید (پژوهشگاه دانش‌های بنیادی)

زمان: 19 و 26 اردیبهشت ماه 1403 / ساعت 13 الی 17

مکان: دانشکده علوم انسانی، سالن میرحسنی

پر کردن فرمی که در لینک https://survey.porsline.ir/s/lHWvgM0p قرار داده شده است برای شرکت‌کنندگان الزامیست.

مهلت ثبت نام: 15 اردیبهشت ماه

شرکت برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.

چکیده سخنرانی دوشنبه پژوهشکده فلسفه تحلیلی
سخنران: پریسا موسوی، دانشگاه یورک، کانادا
عنوان:
Moral Particularism and Prospects of Machine Ethics
زمان: دوشنبه ۱۰ اردیبهشت ساعت ۱۶ تا ۱۸
🚩💻برگزاری صرفا به صورت مجازی در آدرس
https://www.skyroom.online/ch/analyticphilosophy/ipm-seminars-spring2024
حضور برای عموم آزاد است

در اولین جلسۀ مضامین فلسفی در سال ۱۴۰۳، دوشنبه ۱۷ اردیبهشت، صادق رضازاده از «تأملاتی دربارۀ انقلاب مشروطۀ ایران؛ میرزا ملکم‌خان و توسعۀ ناموزون» سخن خواهد گفت.

زمان: دوشنبه ۱۷ اردیبهشت، ساعت ۱۶ تا ۱۸
مکان: سالن شماره ۱، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، میدان نیاوران.

@mmazaamin

چکیده سخنرانی دوشنبه پژوهشکده فلسفه تحلیلی
سخنران: حمید ملک زاده، دبیر جامعه ایرانی پدیدارشناسی انجمن علوم سیاسی ایران
عنوان: بازگشت به سیاست: به سوی یک پدیدارشناسی امر سیاسی
زمان: دوشنبه ۲۴ اردیبهشت ساعت ۱۶ تا ۱۸
مکان: سالن شماره ۱، پژوهشگاه دانش های بنیادی، میدان نیاوران
حضور برای عموم آزاد است

دوشنبه ۳۱ اردیبهشت، سمانه کهرباییان دربارۀ «داستان چادر» سخنرانی خواهد کرد.

زمان: دوشنبه ۳۱ اردیبهشت، ساعت ۱۶ تا ۱۸
مکان: سالن شماره ۱، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، میدان نیاوران.

چکیده:
«داستان چادر» حکایت فراز و فرود این لباس است نه از جنبه‌ی ترویجی یا انتقادی، بلکه از نگاه تاریخ اجتماعی؛ پاسخی است به این پرسش‌ها که چادر چه بود، چه شد، چگونه و با چه نشانه‌هایی میان اقشار اجتماعی تمایز ایجاد می‌کرد، چه امکاناتی داشت و چه فعالیت‌هایی را محدود می‌کرد، چه معانی سیاسی و فرهنگی بر آن بار شد، درک زنان چادری از این لباس چه بود و چگونه این ادراک تغییر کرد. «داستان چادر» توصیفی است تاریخی از تحولات این جامه از اواخر دوره‌ی قاجار تا امروز که بر بررسی داده‌های بصری، شامل هزاران قطعه عکس، فیلم، تبلیغات محیطی، پوستر و غیره تکیه دارد.

@mmazaamin

سلام. سخنرانی امروز برگزار نمی‌شود.

چکیده سخنرانی دوشنبه پژوهشکده فلسفه تحلیلی
سخنران: محمدحسین محمدعلی خلج، پژوهشگاه دانش های بنیادی
عنوان: ایمان ضمنی، معرفت به خود و برون گرایی
زمان: دوشنبه ۷ خرداد ساعت ۱۶ تا ۱۸
مکان: سالن شماره ۱، پژوهشگاه دانش های بنیادی، میدان نیاوران
حضور برای عموم آزاد است

ناچاریم ادامۀ سخنرانی‌های «مضامین فلسفی» را به روزگاری بسپاریم که ظرفیت و تحمل بیشتری برای آن باشد.

قدردان دانش‌جویان، محققان و همراهانی هستیم که در طول این سخنرانی‌ها همراه ما بودند.

چکیده سخنرانی دوشنبه پژوهشکده فلسفه تحلیلی سخنران: محسن اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس، پژوهشگاه دانش های بنیادی
عنوان: جایگاه سرزنش و چالش گیاه خواری
زمان: دوشنبه ۲۱ خرداد ساعت ۱۶ تا ۱۸
مکان: سالن شماره ۱، پژوهشگاه دانش های بنیادی، میدان نیاوران حضور برای عموم آزاد است