MacroBS

Юмшоқ қўниш

АҚШда июн ойи натижаларига кўра йиллик инфляция узоқ муддатдан сўнг 3%га тушган.

Бу кўплаб АҚШлик иқтисодчилар томонидан ғалаба қилинмоқда, сабаби АҚШ иқтисодиёти (Марказий банки) инқирозни четлаб ўтган ҳолда инфляцияни жиловлашга муваффақ бўлмоқда. Буни макроиқтисодчилар фанда “юмшоқ қўниш” деб аташади.

Боиси юқори инфляцияни енгиш учун Марказий банклар агрессив равишда фоиз ставкани кўтарадилар, бу эса ишсизликни кўтарилишига олиб келади. Ишсизликни кўтарилиши иқтисодиётни “совутиб”, инфляцияни пасайтиришга ёрдам беради. Аммо, юқори ишсизлик ўз навбатида иқтисодий инқироз билан бирга юз беради. Инфляцияни бундай пасайтириш “қаттиқ қўниш” ҳисобланди.

Умуман, ковид пандемиясидан олдин АҚШ иқтисодчилари икки катта лагерга ажралганди – “Team Transitionary” ва “Team Permanent”. Биринчи гуруҳ иқтисодчилари кузатилган юқори инфляция “вақтинчалик” (transitionary) эканини, унинг асосий сабаби ялпи таклифнинг кескин қисқариши ва бунда Марказий банклар ҳеч нарса қилмаслиги (қила олмаслиги) билдирган. Шунинг учун улар фикрича, иқтисодиёт ўзини ҳолига қўйилса, аста-секин инфляция пасайиши керак эди.

Иккинчи гуруҳ эса, юқори инфляциянинг сабаби сифатида ковид даврида Марказий банк ва ҳукумат томонидан амалга оширилган кучли қўллаб-қувватлаш пакетлари эканлиги, агар Марказий банк фоиз ставкани кескин кўтариб, инфляцияни жиловламаса, юқори инфляция “янги нормага” айланишини прогноз қилган.

Баланд инфляциянинг бунчалик узоқ давом этиши унга нисбатан “transition” деган сўзни ишлатиш унчалик ҳам тўғри эмаслиги бўйича баҳс-мунозараларни келтириб чиқараётганди ва ҳаттоки АҚШ Марказий бонкаси раҳбари ўз пайтида бу сўзни ишлатишни тўхтатишни таклиф қилган.

Иккинчи гуруҳ фикрларига муштарак равишда АҚШ Марказий банки фоиз ставкани ўтган 1,5 йил давомида кескин кўтариб келди ва бугунда инфляция сурати мўтадиллашиб, 2%лик таргетга яқинлашган.

Энди юқоридаги икки гуруҳ ўртасида асосий баҳс – “инфляция нимани ҳисобига пасайди?” деган савол устида бўлмоқда. Инфляцияни “ўткинчи” деган гуруҳ фикрича, фоиз ставкани кўтарилишининг инфляцияни пасайтиришдаги ҳиссаси ноаниқ. Сабаби, иқтисодий моделларда (иқтисодчилар гаплашадиган тил) фоиз ставка кўтарилса, биринчи бўлиб, ишсизлик кўтарилиши керак. Ушбу ҳолатда АҚШда ишсизлик кўтарилмасдан инфляция тушган. Яъни, фоиз ставкани асосий трансмиссия канали ўртада “йўқолиб” қолгандек гўё.

Иккинчи гуруҳ фикрича, ишсизлик ўзгармаган бўлсада, инфляцияни фоиз ставкани кўтармасдан туширишни имкони бўлмасди.

Бу дебатларни тугашининг қийинлиги шундаки, биз контрфакт ҳолатни ҳеч қачон кўра олмаймиз – “ставка кўтарилмаганда инфляция нима бўларди?” деган саволга узил-кесил жавоб топиш имконсиз.

Нима бўлганда ҳам АҚШда инфляцияни пасайиши бошқа давлатлар учун яхши ҳолат. Бунинг натижасида халқаро молия бозорларида фоиз ставкалар ошишдан, капитал эса қимматлашишдан тўхтайди ва энг муҳими ривожланаётган давлатлар валюталарига босим пасаяди.

www.tg-me.com/hk/MacroBS/com.macrobs/105

32.0K viewsJul 13, 2023 at 08:53

Юмшоқ қўниш

АҚШда июн ойи натижаларига кўра йиллик инфляция узоқ муддатдан сўнг 3%га тушган.

Бу кўплаб АҚШлик иқтисодчилар томонидан ғалаба қилинмоқда, сабаби АҚШ иқтисодиёти (Марказий банки) инқирозни четлаб ўтган ҳолда инфляцияни жиловлашга муваффақ бўлмоқда. Буни макроиқтисодчилар фанда “юмшоқ қўниш” деб аташади.

Боиси юқори инфляцияни енгиш учун Марказий банклар агрессив равишда фоиз ставкани кўтарадилар, бу эса ишсизликни кўтарилишига олиб келади. Ишсизликни кўтарилиши иқтисодиётни “совутиб”, инфляцияни пасайтиришга ёрдам беради. Аммо, юқори ишсизлик ўз навбатида иқтисодий инқироз билан бирга юз беради. Инфляцияни бундай пасайтириш “қаттиқ қўниш” ҳисобланди.

Умуман, ковид пандемиясидан олдин АҚШ иқтисодчилари икки катта лагерга ажралганди – “Team Transitionary” ва “Team Permanent”. Биринчи гуруҳ иқтисодчилари кузатилган юқори инфляция “вақтинчалик” (transitionary) эканини, унинг асосий сабаби ялпи таклифнинг кескин қисқариши ва бунда Марказий банклар ҳеч нарса қилмаслиги (қила олмаслиги) билдирган. Шунинг учун улар фикрича, иқтисодиёт ўзини ҳолига қўйилса, аста-секин инфляция пасайиши керак эди.

Иккинчи гуруҳ эса, юқори инфляциянинг сабаби сифатида ковид даврида Марказий банк ва ҳукумат томонидан амалга оширилган кучли қўллаб-қувватлаш пакетлари эканлиги, агар Марказий банк фоиз ставкани кескин кўтариб, инфляцияни жиловламаса, юқори инфляция “янги нормага” айланишини прогноз қилган.

Баланд инфляциянинг бунчалик узоқ давом этиши унга нисбатан “transition” деган сўзни ишлатиш унчалик ҳам тўғри эмаслиги бўйича баҳс-мунозараларни келтириб чиқараётганди ва ҳаттоки АҚШ Марказий бонкаси раҳбари ўз пайтида бу сўзни ишлатишни тўхтатишни таклиф қилган.

Иккинчи гуруҳ фикрларига муштарак равишда АҚШ Марказий банки фоиз ставкани ўтган 1,5 йил давомида кескин кўтариб келди ва бугунда инфляция сурати мўтадиллашиб, 2%лик таргетга яқинлашган.

Энди юқоридаги икки гуруҳ ўртасида асосий баҳс – “инфляция нимани ҳисобига пасайди?” деган савол устида бўлмоқда. Инфляцияни “ўткинчи” деган гуруҳ фикрича, фоиз ставкани кўтарилишининг инфляцияни пасайтиришдаги ҳиссаси ноаниқ. Сабаби, иқтисодий моделларда (иқтисодчилар гаплашадиган тил) фоиз ставка кўтарилса, биринчи бўлиб, ишсизлик кўтарилиши керак. Ушбу ҳолатда АҚШда ишсизлик кўтарилмасдан инфляция тушган. Яъни, фоиз ставкани асосий трансмиссия канали ўртада “йўқолиб” қолгандек гўё.

Иккинчи гуруҳ фикрича, ишсизлик ўзгармаган бўлсада, инфляцияни фоиз ставкани кўтармасдан туширишни имкони бўлмасди.

Бу дебатларни тугашининг қийинлиги шундаки, биз контрфакт ҳолатни ҳеч қачон кўра олмаймиз – “ставка кўтарилмаганда инфляция нима бўларди?” деган саволга узил-кесил жавоб топиш имконсиз.

Нима бўлганда ҳам АҚШда инфляцияни пасайиши бошқа давлатлар учун яхши ҳолат. Бунинг натижасида халқаро молия бозорларида фоиз ставкалар ошишдан, капитал эса қимматлашишдан тўхтайди ва энг муҳими ривожланаётган давлатлар валюталарига босим пасаяди.

BY MacroBS