tg-me.com/macrobs/75
Last Update:
Муаммо жамғармалар пастлигида эмас
Микроиқтисодий нуқтаи назардан мақбул бўлган ҳолат макро томондан қараганда тескариси бўлиши мумкин. Шунинг учун ҳам кўпинча макроиқтисодиёт бўйича хато фикрларга дуч келиб қоламиз.
Марказий банкнинг пул-кредит сиёсатига бағишланган докладида аҳолининг жамғармаларига бағишланган қисмини (24-бет) таҳлил этишни тақозо этади. Сабаби мазкур қисмдаги фикрлар ва жамғарма бўйича муаммонинг диагностика қисми бир қанча саволларни пайдо қилади.
Унда айтилишича, сўнгги йилларда аҳолининг ялпи даромадлари ортиши билан уларнинг якуний истеъмолга қилган ҳаражатлари ҳам ўсган ва истеъмол ҳаражатларининг aҳолининг ялпи даромадларидаги улуши барқарор сақланиб қолган 79-81%.
Оддий қилиб тушунтирганда, сиз кеча 2 миллион даромад топгансиз ва шунинг 1,6 миллион cўмини истеъмолга йўналтиргансиз. Бугун даромадингиз 3 миллион бўлди ва сиз яна унинг 80 фоизини – 2,4 миллионини истеъмолга сарф этяпсиз. Яъни, даромад билан ҳаражат бирга бир ўсмоқда.
Бу эса улар кутган - одатда даромад кўпайса, аҳолининг якуний истеъмол харажатларининг истеъмолдаги улуши камайиши керак деган - гипотезага тўғри келмаяпти.
Мазкур гипотеза дастлаб Кейнс томонидан илгари сурилган бўлиб, уни бир гап билан қуйидагича ифодалаш мумкин:
Одамнинг даромади 1 долларга ортса, унинг истеъмоли ҳам ортади, лекин 1 доллардан кам миқдорга ортади.
Нима учун докладда келтирилган таҳлилда бундай ҳолат кузатилмаяпти? Бунинг сабаби у ерда аҳолининг ялпи даромади унинг ялпи истеъмоли билан солиштирилмоқда. Ялпи даромад ва истеъмол миллий ҳисоблар тизимидан олинадиган умумий (агрегат) кўрсаткичлар – сизнинг ҳам, менинг ҳам даромадим/истеъмолим эмас, балки гипотетик ўртача одамнинг кўрсаткичи. Умумий кўрсаткични олиб, даромад ортса ҳам аҳолининг жамғарма даражаси ўсмаяпти дейиш, нотўғри. Ялпи даромад билан ялпи истеъмол ўртасида бундай стабил боғлиқлик чиқиши, яъни истеъмол ҳаражатларининг aҳолининг ялпи даромадларидаги улуши барқарор кузатилиши табиий ва бу иқтисодиёт учун жуда яхши ҳолат ҳисобланади.
Эмпирик тадқиқотларда Кейнснинг гипотезаси қисқа муддатли даврда амал қилиши кузатилган бўлиб, одамлар истеъмоли ҳақиқатда жорий даромадга шундай реакция қилади. Бироқ, узоқ муддатда эса (яъни йиллар давомида) Милтон Фридман ва Франко Модильяни деган иқтисодичлар илгари сурганидек, истеъмолнинг даромаддаги улуши деярли ўзгармайди. (Бу назария «permanent income» ёки «life-cycle hypothesis» деб аталади.)
Даромад ўзгариши истеъмолга (жамғармага) қандай таъсир қилаётганини текшириш учун эса аҳолидан танланма орқали сўров ўтказилиб, ҳар бир танлама иштирокчисининг даромади ва истеъмоли ўрганилса, шундагина даромаднинг ўзгариши истеъмолнинг ўзгаришига қандай таъсир этаётганлигини кўриш мумкин ва бирор хулосага келиш мумкин.
BY MacroBS
Share with your friend now:
tg-me.com/macrobs/75