tg-me.com/macrobs/24
Last Update:
“Бизнес юритиш” рейтингини кўтариш ечим эмас
Таркиби деярли ўзгармасдан шаклланган янги ҳукумат мамлакатни ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш бўйича ўзининг стратегиясини эълон қилди. Бошқа режалар билан бир қаторда, келгусидаги асосий мақсадларидан бири Ўзбекистонни “Бизнес юритиш” (Doing Business ) рейтингида 20-ўрингача кўтариш белгиланган. Бундан кўзланган асосий мақсад мамлакатни (хорижий) инвесторлар учун имиджини яхшилаш ва натижада инвесторлар оқимини кучайтириш.
Энди савол туғилади – ҳўп, Ўзбекистон рейтингда 20таликка кирди дейлик - тадбиркорлик муҳитида оламшумул ўзгариш бўладими? Инвесторлар қайси соҳага инвестиция киритсак экан деб навбатда туришадими? Инвестиция кўпаядими?
Афсуски, "бундай бўлмайди" дейди Гарвард профессори, машҳур иқтисодчи - Рикардо Хаусманн. Унинг фикрича рейтинглар ортидан қувиш ислоҳотчи ҳукумат кутган натижани бермайди - инвесторлар ва инвестициялар кириб келмайди.
Нима учун бундай рейтинглардаги юқорига кўтарилишлар инвесторларни етаклаб келмайди? Бунинг сабаби жуда ҳам оддий – “иқтисодий ўсиш/инвестициялар ва бундай рейтинглардаги ўзгаришлар ўртасидаги корреляция нолга тенг” дейди Хаусман. Бошқача қилиб айтганда, бундай рейтинглар ҳақиқатда мамлакатда бартараф этилиши лозим бўлган муаммоларни акс эттирмайди.
Ҳақиқатда, Ўзбекистоннинг “Бизнесни юритиш”даги рейтингига назар солсак, масалан, электр-энергияга уланиш бўйича 36-ўринда. Электр энергияни етказиб бериш билан боғлиқ муаммоларни кўриб, бу ўрин нақадар реалликдан узоқ эканлигини сезиш қийин эмас. Ёки, 8-ўриндаги бизнесни бошлаш рейтингини олайлик. Бизнесни бошлаш билан бизнесни юритиш ўртасида ер билан осмонча фарқ бор.
“Бундай рейтингларнинг мақсади ҳар хил бюрократик тўсиқларни бартараф этишга қаратилган чораларни баҳолашга қаратилган. Фараз қилинадики, бундай тўсиқлар олиб ташланса инвесторлар оқиб келади. Бироқ, дунё бу рейтинглар фараз қилганидан анча мураккаб. Инвесторлар бизнесини яхши тушуниши мумкин, бироқ улар бизнес юритиш учун муҳим бўлган омилларнинг бошқа давлатдаги ҳолати ҳақида жуда кам ахборотга эга бўлади. Жуда кўп ҳолатда уларнинг бизнеси сенинг ҳукуматинг ўзгартириши керак бўлган, лекин амалда бундай қилинмаётган омилларга боғлиқ бўлади.”
Масалан, ишлаб чиқариш учун коммунал хизматларга уланган, хавфсизлик таъминланган, яхши логистика тармоғига ва малакали ишчи кучига эга саноат зонаси муҳим. Мева-сабзавотни қайта ишлаш ва экспорт учун катта музлатгичлар, сертификациялаш масаласи, божхонада яшил йўлаклар, ҳукумат руҳсат берган фитосанитар нормалар зарур. Турли-хил назорат ва тартибга солувчи муаммоларни ечиш юқоридаги тизимларни барпо этишдан анча осон.
Хаусманн ислоҳотчи ҳукуматга ҳақиқатда инвесторлар келишини таъминлаш учун рейтинглардаги ўринларни ошириш билан бирга яна қўшимча камида 3 та - бизнес билан фаол мулоқот, инвестицияга маъсул давлат идораларини ислоҳ этиш, квази-давлат корпорациялари орқали янги соҳаларга инвестиция қилиш - кабиларни амалга оширишни тавсия қилади. Хаусманнга қўшимча равишда айтган бўлардимки, илоҳотларни юзаки, чала-чулпа, “косметик” ёки рейтингдаги ўринларни кўтариш учун эмас, жиддий равишда амалга ошириш керак. Шунда, рейтингдаги натижалар ўз-ўзидан юқорилаб бораверади.
@macrobs
BY MacroBS
Share with your friend now:
tg-me.com/macrobs/24