tg-me.com/macrobs/34
Last Update:
Халқаро валюта фонди (ХВФ) ривожланаётган давлатларнинг дўстига айланмоқчи
ХВФ дунёдаги энг қудратли молиявий институтлардан бири. Фонд томонидан бериладиган маслаҳатлар кўп давлатлар учун “қўлланма”. Бу маслаҳатларга амал қилиш давлатни инвесторлар, халқаро экспертлар олдида “тўғри иқтисодий сиёсат” юритаётганлигини кўрсатади деб ишонилади. Маслаҳатларга амал қилмаслик ҳам мумкин, лекин буни чиройли қилиб, улар тушунадиган “тилда” етказиш керак бўлади. Ривожланаётган давлатлар эса одатда бундай потенциалга эга бўлмайди.
Бундай маслаҳатлар асосан фонднинг институционал қарашида акс этади. Фонднинг ижрочи директори Кристалина Георгиева ривожланаётган давлатлар учун уларни глобал молиявий цикллар гирдобидан қутқаришга ёрдам берувчи янги “маслаҳатлар тўплами”ни ваъда қилмоқда.
Унга кўра, фонднинг “эгилувчан алмашув курс ҳамма муаммони ҳал этади” деган инcтитутционал қараши монетар сиёсат, макропруденциал сиёсат, валюта интервенцияси ва капитал оқимлар назорати комбинациясидан иборат бўлган -“Интеграллашган сиёсатлар тизими”га (Integrated Policy Framework) ўзгаради.
Бунга қадар фонднинг капитал ҳаракати билан боғлиқ позицияси шундай эдики, турли ички ёки ташқи шоклар таъсирида давлатдан капитал чиқиб кетишни бошласа, капитал оқимлар ҳаракатига назорат фақат бошқа турдаги чора-тадбирлар амалга оширилгандан сўнг жорий этилиши керак бўлган. Яъни, капитал ҳаракатни чеклашдан аввал давлат бошқа чораларни қўллаши керак эди.
Барча давлатлар учун бир хил бўлган бундай “универсал” ёндашув ривожланаётган давлатлар учун шокларни бартараф этишга ёрдам бермай, аксинча, бошқа қатор муаммолларни келтириб чиқарди. Бундай ёндашувнинг энг сўннги қурбони Аргентина бўлди. Кўплаб иқтисодчилар фикрича, агарда Халқаро валюта фонди Аргентинага капитал ҳаракатига чекловни қўйишга рухсат берганда инқирознинг оқибати бироз юмшоқроқ кечган бўларди.
Ўзбекистон учун қандай аҳамияти бор?
Охирги йилларда халқаро валютада ташқи қарз жалб этиш “иштаҳаси” кучайиб, унинг миқдори кўпайиб бормоқда. Инфляция сурати юқори. Жорий (савдо) балансимиз манфий. Давлат бюджети дефицит билан молиялаштирилмоқда.
Агарда юқоридаги фактларга қўшимча равишда алмашув курси ҳам нобарқарор бўлса, биз ҳам иқтисодчилар орасида “классик ривожланаётган давлатлар инқирози” деган критерияга яқинлашамиз.
Ҳайриятки, ташқи қарзни ўзлаштириш бўйича чекловлар жорий қилинмоқда. Валюта курси ҳам бироз бўлсада стабил. Барқарорликни сақлаб туриш мақсадида капитал ҳаракати бўйича операцияларни ҳам эҳтиёткорлик билан бошқариш зарур. Буни энди бемалол қилиши мумкин бўлади, сабаби Халқаро валюта фондига алоҳида тушунтиришга зарурият бўлмайди.
@macrobs
BY MacroBS
Share with your friend now:
tg-me.com/macrobs/34