MacroBS

Фоиз ставкасини бошқаришнинг коридор механизми ҳақида

Монетар сиёсат бўйича Марказий банкларнинг асосий инструменти (операцион таргети) нимадан иборат бўлиш керак? Бугун барча Марказий банклар орасида ягона позиция мавжуд: Марказий банк ҳар доим қисқа муддатли фоиз ставкани белгилаши керак. Опeрацион таргетга эришиш учун деярли барча Марказий банклар фоиз ставкасининг коридор механизмидан фойдаланади. Ҳўш, коридор тизими қандай ишлайди, унинг бошқа Марказий банк операцион таргетларидан қандай авфзаллиги бор?

Азалдан Марказий банкнинг асосий сиёсати нима деганда, биринчи навбатда қисқа муддатли фоиз ставкаларни белгилаш деб қаралган. Бу консенсунинг тарихи узоққа бориб тақалади. Фақатгина ўтган асрнинг 20-йилларида ва 80-йилларнинг сўнггида, фоиз ставкасини белгилашдан фарқли равишда айрим давлатларда, хусусан АҚШда резерв позицияси доктринаси (reserve position doctrine) доминантлик қилди. Бу доктринага кўра, Марказий банк очиқ бозор операциялари орқали банк тизимидаги резервлар миқдорига таъсир кўрсатади, резерв миқдори эса пул мултипликатори орқали пул агрегатларига таъсир кўрсатиб, Марказий банкнинг асосий мақсади бўлган инфляция суратига таъсир этиши керак. Бироқ, бугунги кунда бирорта нормал Марказий банк бу доктрина билан фаолият юритмайди. Демак, биз ҳам умужаҳон трендига қўшилдик.

Назарий жиҳатдан коридор тизими асосий ставкадаги кескин тебранишни чеклайди. Коридор тизимида Марказий банк инфляция ва иқтисодий ўсиш сурати мақсадларига тўғри келувчи асосий ставканинг таргетини ва шу ставка тебраниши мумкин бўлган қуйи ва юқори чегарани эълон қилади. Шундай қилиб, бизда Марказий Банк томонидан асосий ставка йиллик 16% ва унинг тебраниш коридори ± 1 фоиз банд этиб ўрнатилди.

Қандай қилиб Марказий Банк бу операцион таргетга эришишни таъминлайди? Нима учун асосий ставка айнан шу коридорда ҳаракат қилиши керак? Ёки бошқача айтганда, асосий ставка юқори ёки қуйи чегарадан чиқиб кетиши мумкинми?

Шуни қайд этиш кераккки, тижорат банклари тўловларни амалга ошириш ва мажбурий захира талабларига эришиш учун кунлик резерв қолдиқларини Марказий банкда таъминлаши шарт. Бу талабни бажариш учун банклар банклараро пул бозоридан ёки Марказий банкдан резерв (ресурс) жалб қилиши мумкин. Бошқа операцион усуллардан кўра коридор тизими самарали банклараро пул бозорининг фаолият кўрсатиши учун имкон яратади. Сабаби, кун давомида қайсидир банкда ортиқча резерв пайдо бўлса, яна бирида резерв етишмаслиги мумкин. Банклараро пул бозори мана шу ресурсларни самарали тақсимлаб, қисқа муддатли бозор ставкасини шакллантиради.

Қисқа қилиб айтганда, асосий ставка юқори ва қуйи чегарадан чиқиб кетмаслиги учун Марказий банк тижорат банклари учун қуйидаги доимий операцияларни амалга оширади:

Юқори чегарани таъминлаш учун қарз бериш операцияси: Агар (А) банкда ортиқча резерв мавжуд бўлса, ушбу банкда ортиқча ресурсни ўрнатилган юқори чегарача бўлган ставкада бошқа банкка сотишга рағбат мавжуд. Сабаби, бу чегара ставкадан юқори ставкада ҳеч қайси банк ресурсни сотиб олмайди. Чунки, Марказий Банк ҳамиша юқори чегарадаги ставкада ресурс беришга тайёр туради.

Қуйи чегарани таъминлаш учун депозит операцияси: Агар (А) банкка ресурс керак бўлса, у шу ресурсни сотиб олиш учун бошқа банкка коридорнинг қуйи чегарасидан баланд бўлган ставкани таклиф қилиши керак бўлади. Сабаби, Марказий Банк ҳар доим тижорат банкидан ўрнатилган қуйи чегарада ортиқча ресурсни депозитга қабул қилишга тайёр туради.

Шу орқали бозорда фаол ва актив пул бозори шаклланиши керак. Натижада Марказий Банк доимий равишда қисқа муддатли ставкани назорат қилиш имконига эга бўлади.

@macrobs

www.tg-me.com/ye/MacroBS/com.macrobs/20

558 viewsedited  Jan 16, 2020 at 11:40

Фоиз ставкасини бошқаришнинг коридор механизми ҳақида

Монетар сиёсат бўйича Марказий банкларнинг асосий инструменти (операцион таргети) нимадан иборат бўлиш керак? Бугун барча Марказий банклар орасида ягона позиция мавжуд: Марказий банк ҳар доим қисқа муддатли фоиз ставкани белгилаши керак. Опeрацион таргетга эришиш учун деярли барча Марказий банклар фоиз ставкасининг коридор механизмидан фойдаланади. Ҳўш, коридор тизими қандай ишлайди, унинг бошқа Марказий банк операцион таргетларидан қандай авфзаллиги бор?

Азалдан Марказий банкнинг асосий сиёсати нима деганда, биринчи навбатда қисқа муддатли фоиз ставкаларни белгилаш деб қаралган. Бу консенсунинг тарихи узоққа бориб тақалади. Фақатгина ўтган асрнинг 20-йилларида ва 80-йилларнинг сўнггида, фоиз ставкасини белгилашдан фарқли равишда айрим давлатларда, хусусан АҚШда резерв позицияси доктринаси (reserve position doctrine) доминантлик қилди. Бу доктринага кўра, Марказий банк очиқ бозор операциялари орқали банк тизимидаги резервлар миқдорига таъсир кўрсатади, резерв миқдори эса пул мултипликатори орқали пул агрегатларига таъсир кўрсатиб, Марказий банкнинг асосий мақсади бўлган инфляция суратига таъсир этиши керак. Бироқ, бугунги кунда бирорта нормал Марказий банк бу доктрина билан фаолият юритмайди. Демак, биз ҳам умужаҳон трендига қўшилдик.

Назарий жиҳатдан коридор тизими асосий ставкадаги кескин тебранишни чеклайди. Коридор тизимида Марказий банк инфляция ва иқтисодий ўсиш сурати мақсадларига тўғри келувчи асосий ставканинг таргетини ва шу ставка тебраниши мумкин бўлган қуйи ва юқори чегарани эълон қилади. Шундай қилиб, бизда Марказий Банк томонидан асосий ставка йиллик 16% ва унинг тебраниш коридори ± 1 фоиз банд этиб ўрнатилди.

Қандай қилиб Марказий Банк бу операцион таргетга эришишни таъминлайди? Нима учун асосий ставка айнан шу коридорда ҳаракат қилиши керак? Ёки бошқача айтганда, асосий ставка юқори ёки қуйи чегарадан чиқиб кетиши мумкинми?

Шуни қайд этиш кераккки, тижорат банклари тўловларни амалга ошириш ва мажбурий захира талабларига эришиш учун кунлик резерв қолдиқларини Марказий банкда таъминлаши шарт. Бу талабни бажариш учун банклар банклараро пул бозоридан ёки Марказий банкдан резерв (ресурс) жалб қилиши мумкин. Бошқа операцион усуллардан кўра коридор тизими самарали банклараро пул бозорининг фаолият кўрсатиши учун имкон яратади. Сабаби, кун давомида қайсидир банкда ортиқча резерв пайдо бўлса, яна бирида резерв етишмаслиги мумкин. Банклараро пул бозори мана шу ресурсларни самарали тақсимлаб, қисқа муддатли бозор ставкасини шакллантиради.

Қисқа қилиб айтганда, асосий ставка юқори ва қуйи чегарадан чиқиб кетмаслиги учун Марказий банк тижорат банклари учун қуйидаги доимий операцияларни амалга оширади:

Юқори чегарани таъминлаш учун қарз бериш операцияси: Агар (А) банкда ортиқча резерв мавжуд бўлса, ушбу банкда ортиқча ресурсни ўрнатилган юқори чегарача бўлган ставкада бошқа банкка сотишга рағбат мавжуд. Сабаби, бу чегара ставкадан юқори ставкада ҳеч қайси банк ресурсни сотиб олмайди. Чунки, Марказий Банк ҳамиша юқори чегарадаги ставкада ресурс беришга тайёр туради.

Қуйи чегарани таъминлаш учун депозит операцияси: Агар (А) банкка ресурс керак бўлса, у шу ресурсни сотиб олиш учун бошқа банкка коридорнинг қуйи чегарасидан баланд бўлган ставкани таклиф қилиши керак бўлади. Сабаби, Марказий Банк ҳар доим тижорат банкидан ўрнатилган қуйи чегарада ортиқча ресурсни депозитга қабул қилишга тайёр туради.

Шу орқали бозорда фаол ва актив пул бозори шаклланиши керак. Натижада Марказий Банк доимий равишда қисқа муддатли ставкани назорат қилиш имконига эга бўлади.

@macrobs

BY MacroBS